با توجه به اين روايات و به ويژه عبارت «خلقكم»، دانسته مى‏شود كه قرآن افرون بر تشريع، امور تكوينى، نظير خلقت آسمان و زمين واخبار گذشته، حال و آينده را نيز در بردارد. مؤيد اين برداشت، نقلى از امام صادق عليه السلام است كه احكام و حلال و حرام را تنها بخش كوچكى از قرآن دانسته است.^۱

۲. جامعيت هدايتى‏

گروهى با بى‏اساس دانستن ادعاى جامعيت مطلق قرآن، مقصود از كمال و جامعيت قرآن را، جامعيت در شئون دينى، اعم از اصول و فروع آن دانسته‏^۲ و روايات جامعيت قرآن را بر فهم باطن الفاظ كه نزد معصومان عليهم السلام است حمل كرده‏اند.
اين گروه معتقدند كه شأن قرآن و دين اقتضا نمى‏كند در امورى كه مربوط به يافته‏هاى خود بشر است، وارد شود و حتى راهنمايى كردن او هم معنا ندارد؛ زيرا خداوند به انسان عقل ارزانى داشته و انسان را توانمند و خردورز و كاوشگر آفريده و ميدان تأثيرپذيرى را در طبيعت باز گذاشته و لزومى ندارد كه خداوند فرمول شيمى يا مسائل رياضى را توضيح دهد^۳ و اگر هم بحثى از علوم تجربى، رياضى، نجوم و مانند آن در قرآن آمده، فقط جنبه هدايتى و تربيتى آن مورد نظر بوده است.^۴
آياتى كه غرض از نزول قرآن را هدايت مى‏دانند، اين نظر را تقويت مى‏كنند؛ مانند:
(الر كِتَبٌ أَنزَلْنَهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَتِ إِلَى النُّورِ .^۵
الف - لام - را . ما قرآن را بر تو (پيامبر) نازل كرديم تا با آن مردم را از تاريكى‏ها به سوى نور بيرون برى) .

خداوند - تبارك و تعالى - ، بيان هر چيزى را در قرآن ، فرو فرستاد، چندان كه - به خدا سوگند - هيچ چيزى را كه بندگان ، بدان نياز دارند ، فروگذار نكرد ، مگر آن كه خداوند ، آن را در قرآن ، نازل كرده است .
در روايتى ديگر از آن حضرت آمده است:
إنَّ العَزيزَ الجَبّارَ أنزَلَ عَلَيكُم كِتابَهُ وهُوَ الصّادِقُ البارُّ ، فيهِ خَبَرُكُم وخَبَرُ مَن قَبلَكُم وخَبَرُ مَن بَعدَكُم ، وخَبَرُ السَّماءِ وَالأَرضِ ، ولَو أتاكُم مَن يُخبِرُكُم عَن ذلِكَ لَتَعَجَّبتُم. ^۱
خداوندِ توانا، كه راستگو و نيكى كننده است، كتابش را بر شما فرو فرستاد، و اخبارِ مربوط به شما و اخبار پيشينيان و اخبار آيندگان پس از شما، و اخبار آسمان و زمين [همه‏] ، در آن‏اند . اگر كسى نزد شما بيايد و از آنها آگاهتان كند ، قطعاً شگفت‏زده خواهيد شد.
نيز از آن حضرت است:
إنَّ اللَّهَ عَزَّ ذِكرُهُ خَتَمَ بِنَبِيِّكُمُ النَّبِيّينَ فَلا نَبِيَّ بَعدَهُ أبَداً ، وخَتَمَ بِكِتابِكُمُ الكُتُبَ فَلا كِتابَ بَعدَهُ أبَداً ، وأنزَلَ فيهِ تِبيانَ كُلِّ شَي‏ءٍ ، وخَلْقَكُم وخَلْقَ السَّماواتِ وَالأَرض ، ونَبَأَ ما قَبلَكُم وفَصْلَ ما بَينَكُم وخَبَرَ ما بَعدَكُم ، وأمْرَ الجَنَّةِ وَالنّارِ وما أنتُم صائِرونَ إلَيهِ .^۲
خداوند - كه يادش گرامى باد - پيامبر شما را خاتم پيامبران قرار داد . بنا بر اين، پس از او هرگز پيامبرى برانگيخته نمى‏شود و كتاب شما را پايان‏بخش كتاب‏ها[ى آسمانى‏] قرار داد . بنا بر اين، پس از آن ، هرگز كتابى نخواهد بود و بيان همه چيز و [چگونگى ]آفرينش شما و آفرينش آسمان‏ها و زمين را و خبر آنچه پيش از شما بوده و [احكام‏] داورى ميان شما، و خبر آنچه را كه پس از شما خواهد بود، و موضوع بهشت و آتش و فرجام كار شما را در قرآن ، نازل فرموده است .