مطالعه نمونه‏هايى از اين آيات ، زمينه تدبّر و تنبّه خواهد بود.
در تبيين گسترش پيوسته فضاى كيهانى:
(أَوَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّ السَّمَوَ تِ وَ الْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَآءِ كُلَّ شَىْ‏ءٍ حَىٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ.^۱
آيا كافران نديدند كه آسمان‏ها و زمين به هم پيوسته بودند و ما آنها را از يكديگر باز كرديم و هر چيز زنده‏اى را از آب قرار داديم؟ آيا ايمان نمى‏آورند) .
(وَ السَّمَآءَ بَنَيْنَهَا بِأَيْيْدٍ وَ إِنَّا لَمُوسِعُونَ .^۲
و ما آسمان را با قدرت بنا كرديم و همواره آن را وسعت مى‏بخشيم).
در اشاره به جاذبه عمومى فضاى كيهانى:
(اللَّهُ الَّذِى رَفَعَ السَّمَوَ تِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا .^۳
خدا همان كسى است كه آسمان‏ها را، بدون ستون‏هايى كه ببينيدشان برافراشت).
امير بيان نيز جاذبه عمومى را از گواهان آفرينش معرفى مى‏كند:
فَمِن شواهدِ خَلقهِ خَلقُ السَّماواتِ مُوَطَّداتٍ بِلا عَمَدٍ، قائماتٍ بِلا سندٍ .^۴
در اشاره به حركت زمين:
(وَ تَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَ هِىَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِى أَتْقَنَ كُلَّ شَىْ‏ءٍ إِنَّهُ خَبِيرُ بِمَا تَفْعَلُونَ.^۵
و كوه‏ها را مى‏بينى و مى‏پندارى كه بى‏حركت اند، حال آن كه ابرآسا در حركت اند . اين، صنع خدايى است كه هر چيزى را دركمال استوارى پديد آورده است. در حقيقت، او به آنچه انجام مى‏دهيد آگاه است) .

نداشته‏اند:
(وَ كُلاًّ جَعَلْنَا صَلِحِينَ * وَ جَعَلْنَهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَ أَوْحَيْنَآ إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَ تِ وَ إِقَامَ الصَّلَوةِ وَ إِيتَآءَ الزَّكَوةِ وَ كَانُواْ لَنَا عَبِدِينَ .^۱
همه را شايسته قرار داديم . و آنها را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما هدايت مى‏كنند . به آنها انجام كارهاى خير و اقامه نماز و پرداخت زكات را وحى كرديم ، و آنان پرستندگان ما بودند).
آنان در راه اداى رسالت توحيدى خويش، محروميت‏ها، هجرت‏ها، تهمت‏ها، اهانت‏ها و دشوارى‏هاى بسيارى را، براى رضاى خداوند بر خود هموار ساختند.آرى، چنين كسانى حامل وحى وامانتدار رسالت حق بوده‏اند.
(اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ .^۲
خداوند داناتر است كه رسالتش را در كجا قرار مى‏دهد).

۲ - ۲. اشاره‏هاى قرآن به اسرار آفرينش‏

طبيعت‏نمايى و اشاره‏هاى علمى قرآن به رازهاى نهفته در دل كاينات، نمودى ديگر از قلمروهاى شگفتى‏زاى اين كتاب بى‏همتاست. قرآن ، كتابى است كه براى هدايت و تربيت انسان فرود آمده است و كتاب انسان‏پرورى است، نه طبيعت‏شناسى؛ ليكن از آن جا كه گوينده آن، آفريدگار و رازآگاه به اسرار گيتى است، بالطبع به تناسب موضوعات مورد توجّه، چهره‏هايى از عرصه وجود در گفتار او تبلور مى‏يابد كه جلوه‏نماى اسرارى از تكوين حيات مى‏گردد:
(قُلْ أَنزَلَهُ الَّذِى يَعْلَمُ السِّرَّ فِى السَّمَوَ تِ وَ الْأَرْضِ .^۳
بگو : آن كه راز را در آسمان‏ها و زمين مى‏داند ، آن را فرو فرستاده است).