۴. بسيارى از اين روايات ، از جهت محتوا قابل خدشه اند. به گفته علامه مجلسى ، برخى‏^۱ از خواصّ مذكور در روايات، شأن و منزلت قرآن را - كه با هدف هدايت و تربيت انسان‏ها نازل شده - تنزّل مى‏دهند.
۵. از احاديث و سيره پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام استفاده مى‏شود كه جواز درمان دردهاى جسمانى با قرآن، به مفهوم نفى علل و اسباب مادّى و عدم استفاده از طبيب و دارو نيست. پيامبر صلى اللَّه عليه و آله براى درمان خود، از طبابت حارث بن كلده‏^۲ بهره مى‏برد. بر پايه حديثى، خداوند به يكى از پيامبران - كه بدون استفاده از طبيب و دارو براى بيمارى خود شفا مى‏خواست - وحى كرد كه شفايت نمى‏دهم مگر آن كه خود را با دارو درمان كنى.^۳ افزون بر اين، اسلام به دانش پزشكى و فراگيرى آن، اهميّت داده ^۴ و پيامبر خدا و ائمه عليهم السلام در مداواى برخى بيماران، از داروهاى طبيعى استفاده مى‏كردند.^۵

رهاورد پژوهش‏هاى علمى‏

روان‏شناسان با تحقيق در صوت و آواى قرآن ، دريافته‏اند كه مداومت بر قرائت قرآن، نقش مؤثّرى در رويارويى با اضطراب دارد.^۶ بر اساس يك تحقيق، ميزان اضطراب و گرايش به افسردگى در گروهى كه طى شش ماه روزانه دست كم نيم

تأثير قرائت را در درمان در صورتى مى‏دانند كه همراه فهم، انديشه، عمل و اخلاص باشد.^۱
۲. بعضى از دانشوران نقش قرآن را همانند دارو مى‏دانند كه طبعاً بدون ايمان و اخلاص هم اثرگذار است؛ براى مثال ، عبد الدائم الكحيل ، با تحقيق و آزمايش به اين نتيجه رسيده كه صوت و آيات قرآن تأثير مستقيم در فيزيولوژى بدن و اعصاب دارد كه به بهبود و شفاى بيماران مى‏انجامد و گوش كه مركز تنظيم كلّ بدن است ، در شنيدن آيات و ارسال آن به سراسر بدن نقشى كليدى دارد.^۲
۳. شمارى از مفسّران و محدّثان ، به اصل صدور دسته‏اى از اين احاديث خدشه وارد كرده‏اند. آية اللَّه خويى برخى از اين احاديث را دسيسه راويان كذّاب مى‏داند. ^۳
برخى مفسّران و محدّثانِ اهل سنّت ، از جمله قُرطُبى،^۴ ابن جوزى‏^۵ و سيوطى‏^۶ نيز نسبت به صدور اين روايات ترديد كرده‏اند. از سويى ديگر، برخى جاعلان حديث ، مانند: ابو عصمت فرج بن ابى مريم مَروْزى‏^۷ و احمد بن عبد اللَّه جويبارى،^۸ خود به جعل دسته‏اى از روايات خواصّ سور و آيات اعتراف كرده‏اند. با وجود اين، برخى ديگر از احاديث، از حيث سند، داراى طرق متعدد و اعتبارند و مفسّرانى مانند زمخشرى ، طبرسى و بحرانى ، آنها را پذيرفته و نقل كرده‏اند^۹ .^۱۰