411
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم

۶۰۴.تفسير القُرطُبى - به نقل از زيد بن اَسلَم - : مردى خدمت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آمد و گفت: از آنچه خدا به تو آموخته است ، به من بياموز.
پيامبر صلى اللَّه عليه و آله او را به مردى وا گذاشت تا تعليمش دهد. آن مرد ، سوره (اذا زلزلت) را به او آموخت و چون به اين جا رسيد كه: (هر كس به اندازه ذرّه‏اى نيكى كند ، آن را مى‏بيند ، و هر كس به اندازه ذرّه‏اى بدى كند ، آن را مى‏بيند) ، مرد گفت: همين ، مرا بس است .
آن كه به او تعليم مى‏داد، موضوع را به اطّلاع پيامبر صلى اللَّه عليه و آله رساند . ايشان فرمود: «رهايش كنيد ، كه او دانا شد» .

۶۰۵.تفسير القُرطُبى - به نقل از مُطّلب بن حَنطَب - : باديه‏نشينى از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله شنيد كه اين آيه [: (هر كس به وزن ذرّه‏اى نيكى كند ، آن را مى‏بيند، و هر كس به وزن ذرّه‏اى بدى كند ، آن را مى‏بيند) ]را مى‏خواند . گفت: اى پيامبر خدا! حتّى به وزن ذرّه‏اى؟! فرمود: «آرى» .
باديه‏نشين ، چند بار گفت: وا مصيبتا!
سپس برخاست در حالى كه همچنان اين جمله را مى‏گفت، پيامبر صلى اللَّه عليه و آله فرمود: «ايمان ، در دل باديه‏نشين ، وارد شد» .۱

۵ / ۶

زيد بن حارثه و انفاق كردن اسب محبوبش در راه خدا

۶۰۶.تفسير الطبرى - به نقل از ايّوب و ديگران - : هنگامى كه آيه: (هر گز به نيكوكارى نرسيد تا از آنچه دوست داريد ، انفاق كنيد) نازل شد، زيد بن حارثه ، اسبى را كه مورد علاقه‏اش بود ، آورد و گفت : اى پيامبر خدا ! اين ، در راه خدا باشد.
پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله آن را در اختيار اسامة پسر زيد قرار داد. گويى زيد [گمان برد كه پيامبر صدقه‏اش را نپذيرفته و از اين رو آن را به پسرش بازگردانده است ، پس ]دلگير شد. پيامبر صلى اللَّه عليه و آله چون احساس او را فهميد، فرمود: «بدان كه خدا ، آن را [از تو ]پذيرفت» .

1.شايد اشاره به اين آيه شريف باشد كه: ([برخى از] باديه‏نشينان گفتند: «ايمان آورديم». بگو: ايمان نياورده‏ايد؛ ليكن بگوييد: «اسلام آورديم»، و هنوز در دل‏هاى شما ايمان داخل نشده است) (حجرات: آيه ۱۴) .


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
410

۶۰۴.تفسير القرطبي عن زيد بن أسلم : إنَّ رَجُلاً جاءَ إلَى النَّبِيِّ صلى اللَّه عليه و آله فَقالَ: عَلِّمني مِمّا عَلَّمَكَ اللَّهُ. فَدَفَعَهُ إلى‏ رَجُلٍ يُعَلِّمُهُ ، فَعَلَّمَهُ : «إذا زُلزِلَت» حَتّى‏ إذا بَلَغَ : (فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ * وَ مَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ) قالَ: حَسبي. فَأَخبَرَ النَّبِيَّ صلى اللَّه عليه و آله فَقالَ: دَعوهُ فَإِنَّهُ قَد فَقُهَ‏۱ .۲

۶۰۵.تفسير القرطبي عن المُطّلب بن حنطب : إنَّ أعرابِيّاً سَمِعَ النَّبِيَّ صلى اللَّه عليه و آله يَقرَؤُها [أي آيَةَ: (فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ * وَ مَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ) ]فَقالَ: يا رَسولَ اللَّهِ ، أمِثقالُ ذَرَّةٍ! قالَ: نَعَم ، فَقالَ الأَعرابِيُّ: وا سَوأتَاه! مِراراً: ثُمَّ قامَ وهُوَ يَقولُها ، فَقالَ النَّبِيُّ صلى اللَّه عليه و آله: لَقَد دَخَلَ قَلبَ الأَعرابِيِّ الإِيمانُ.۳

۵ / ۶

زَيدُ بنُ حارِثَةَ وإنفاقُهُ فَرَساً يُحِبُّهُ ، في سَبيلِ اللَّهِ‏

۶۰۶.تفسير الطبري عن أيّوب وغيره : إنَّها حينَ نَزَلَت : (لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى‏ تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ)۴ جاءَ زَيدُ بنُ حارِثَةَ بِفَرَسٍ لَهُ كانَ يُحِبُّها ، فَقالَ: يا رَسولَ اللَّهِ ، هذِهِ في سَبيلِ اللَّهِ.
فَحَمَلَ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله عَلَيها اُسامَةَ بنَ زَيدٍ ، فَكَأَنَّ زَيداً وَجَدَ في نَفسِهِ ، فَلَمّا رَأى‏ ذلِكَ مِنهُ النَّبِيُّ صلى اللَّه عليه و آله قالَ: أما إنَّ اللَّهَ قَد قَبِلَها.۵

1.فَقِه الرجلُ - بالكسر - يفقَهُ فِقْهاً : إذا فهِمَ وعَلِمَ . وفَقُهَ بالضّم : إذا صار فقيهاً عالِماً (النهاية : ج ۳ ص ۴۶۰ «فقه») .

2.تفسير القرطبي : ج ۲۰ ص ۱۵۳ ، تفسير عبد الرزّاق : ج ۳ ص ۴۴۸ ح ۳۶۷۰ ، نوادر الاُصول : ج ۲ ص ۳۱۳ ، الدرّ المنثور : ج ۸ ص ۵۹۶ نقلاً عن عبد بن حميد وابن أبي حاتم والثلاثة الأخيرة نحوه .

3.تفسير القرطبي : ج ۲۰ ص ۱۵۲ ، الدرّ المنثور : ج ۸ ص ۵۹۵ نقلاً عن سعيد بن منصور.

4.آل عمران : ۹۲ .

5.تفسير الطبري : ج ۳ الجزء ۳ ص ۳۴۸ ، تفسير عبد الرزّاق : ج ۱ ص ۴۰۱ ح ۴۲۸ ، تفسير ابن أبي حاتم : ج ۳ ص ۷۰۴ ح ۳۸۱۴ عن محمّد بن المنكدر ، تفسير القرطبي : ج ۴ ص ۱۳۲ كلاهما نحوه ؛ مجمع البيان : ج ۲ ص ۷۹۲ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8343
صفحه از 506
پرینت  ارسال به