داده‏اند ، ايمان نمى‏آورند) .
(الَّذِينَ ءَاتَيْنَهُمُ الْكِتَبَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَآءَهُمْ وَ إِنَّ فَرِيقًا مِّنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ .^۱
كسانى كه كتاب آسمانى به آنان داده‏ايم ، او (پيامبر) را همچون فرزندان خود مى‏شناسند ؛ (ولى) جمعى از آنان ، حق را آگاهانه كتمان مى‏كنند!)
گرچه بسيارى از آنها به كتمان حقيقت دست زدند و به انكار امرى پرداختند كه به آن معرفت داشتند :
(وَ لَمَّا جَآءَهُمْ كِتَبٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ وَ كَانُواْ مِن قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُواْ فَلَمَّا جَآءَهُم مَّا عَرَفُواْ كَفَرُواْ بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكَفِرِينَ . ^۲
و هنگامى كه از طرف خداوند ، كتابى براى آنها آمد كه موافق نشانه‏هايى بود كه با خود داشتند ، و پيش از اين به خود نويد پيروزى بر كافران مى‏دادند (كه با كمك آن ، بر دشمنان پيروز گردند) . با اين همه ، هنگامى كه اين كتاب ، و پيامبرى را كه از قبل شناخته بودند نزد آنها آمد ، به او كافر شدند ؛ لعنت خدا بر كافران باد!)
در مرحله سوم ، و در پى كتمان و انكار پاره‏اى از اهل كتاب ، آيات قرآن به افشاى نشانى بشارت‏ها در ميراث مكتوب حاضر در نزد خودشان مى‏پردازد تا براى حق‏جويان جاى هيچ ابهامى باقى نگذارد . اين بار به آنها يادآورى مى‏كند كه براى يافتن نشانى پيامبر خاتم صلى اللَّه عليه و آله لازم نيست كه مسير دور و ناآشنايى را بپيمايند ، بلكه كافى است كه به تورات و انجيل موجود مراجعه كنند تا نام و اوصاف پيامبر اسلام صلى اللَّه عليه و آله و يارانش را بيابند . در واقع ، قرآن كريم ، يادآور مى‏شود كه اهل كتاب حتى اگر بخواهند بر آگاهى‏هاى برخاسته از سنّت دينىِ شفاهىِ خود از پيامبر اسلام هم سرپوش بگذارند ، آيات موجود در تورات و انجيلشان گواهى روشن براى اهل

مطابق روايات تفسيرى ، اين آيه بيان مى‏كند كه همه پيامبران گذشته ، از امّت‏هاى خود عهد گرفته‏اند كه به پيامبر اسلام ايمان آورند و او را يارى كنند كه اين امر خود به طور تلويحى بر بشارت پيامبران الهى نسبت به پيامبر گرامى اسلام نيز حكايت دارد . صرف نظر از دلالت آيه بر اين امر ، احاديث نيز گوياى آن است كه خداوند چنين عهدى را از همه پيامبران گرفته است .^۱ همچنين هر پيامبرى ، مبشر پيامبر و يا پيامبران بعدى نيز بوده است .^۲ در حديثى از حضرت على عليه السلام آمده است كه هيچ پيامبرى نبوده است جز آن كه مردم را به پيامبر بعد از خود بشارت مى‏داده است .^۳ و همه پيامبران به نبوّت حضرت محمّد صلى اللَّه عليه و آله بشارت داده‏اند .^۴
در مرحله دوم ، آيات قرآن خبر مى‏دهد كه با عمل پيامبران به وظيفه و ميثاق الهى‏شان ، امّت‏هاى گذشته نسبت به ويژگى‏هاى پيامبر اسلام آشنا بوده‏اند. مطابق قرآن كريم ، آموزه‏هاى پيامبران گذشته ، اعم از ميراث مكتوب و سنّت شفاهى ، چنان روشن و شفاف بوده است كه اهل كتاب چشم به راه آمدن رسول مكرّم اسلام بوده و هنگام ظهور آن حضرت ، وى را از روى ويژگى‏هاىِ وعده داده شده چنان مى‏شناختند كه فرزندان خويش را :
(الَّذِينَ ءَاتَيْنَهُمُ الْكِتَبَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَآءَهُمُ الَّذِينَ خَسِرُواْ أَنفُسَهُمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ .^۵
آنان كه كتاب آسمانى به ايشان داده‏ايم ، بخوبى او (پيامبر) را مى‏شناسند ، همان‏گونه كه فرزندان خود را مى‏شناسند ؛ فقط كسانى كه سرمايه وجود خود را از دست