169
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم

۴۱۲.الناسخ و المنسوخ - به نقل از سعيد بن مسيّب، در باره اين سخن خداوند متعال : (هر گاه خويشاوندان و يتيمان و مسكينان در تقسيم [ارث‏] حاضر بودند ، از آن به آنها [نيز ]بدهيد و با آنان سخن نيكو بگوييد) - : اين آيه نسخ شده است و آن ، مربوط به قبل از زمان نزول آيه تعيين ارث بود. از مال باقيمانده مرد به يتيم و مسكين و خويشاوند - اگر در هنگام تقسيم حاضر شدند - پرداخت مى‏شد. سپس اين روش نسخ شد. آيه مواريث آن را نسخ كرد. خداوند عزّ وجلّ [آن را ]نسخ كرد [و] براى هر صاحب حقّى، حقّش را قرار داد . سپس حقّ وصيت از مال برايش قرار داده شد تا براى خويشاوندان و هر كس كه بخواهد، وصيّت كند.

هفت . آيه ۱۵ سوره نساء

(از زنان شما ، كسانى كه مرتكب زنا مى‏شوند، چهار تن از شما را بر آنان گواه گيريد ، و اگر شهادت دادند، آنها را در خانه‏ها حبس كنيد تا مرگشان فرا رسد يا خداوند برايشان راهى قرار دهد) .

۴۱۳.تفسير القمّى: در باره سخن خداوند: (از زنان شما ، كسانى كه مرتكب زنا مى‏شوند، چهار تن از شما را بر آنان گواه گيريد ، و اگر شهادت دادند، آنها را در خانه‏ها حبس كنيد تا مرگشان فرا رسد يا خداوند برايشان راهى قرار دهد) . در زمان جاهليت، هر گاه مرد با زن زنا مى‏كرد، زن در خانه‏اى حبس مى‏شد تا بميرد . سپس اين رسم با اين سخن خداوند ، نسخ شد: (زن و مرد زناكار، هر يك از آن دو را يكصد ضربه تازيانه بزنيد).

۴۱۴.مسند ابن حنبل - به نقل از عبادة بن صامت - : آيه (زنانى از شما كه زنا مى‏دهند) تا پايان آيه ، بر پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله نازل شد . پيامبر صلى اللَّه عليه و آله هم اين دستور را در باره آنها اجرا كرد . روزى پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله نشسته بود و ما در اطراف ايشان بوديم . وقتى وحى بر ايشان نازل مى‏شد، از ما كناره مى‏گرفت و ما هم از ايشان كناره مى‏گرفتيم . رنگ چهره‏اش دگرگون و كار بر او دشوار مى‏شد . وقتى وحى به پايان رسيد، فرمود: از من بگيريد.
گفتيم : چشم ، اى پيامبر خدا!
فرمود: «خداوند براى زنان زناكار راهى قرار داد. [حكم اين است كه‏] مرد و زن بى همسر ، با يكصد تازيانه و يك سال تبعيد ، و زناكار همسردار ، با يكصد تازيانه و سنگسار ، كيفر مى‏شوند» .


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
168

۴۱۲.الناسخ والمنسوخ عن سعيد بن المُسَيِّب - في قَولِهِ تَعالى‏ : (وَإِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُوْلُواْ الْقُرْبَى‏ وَالْيَتَمَى‏ وَالْمَسَكِينُ فَارْزُقُوهُم مِّنْهُ وَقُولُواْ لَهُمْ قَوْلًا مَّعْرُوفًا) - : إنَّها مَنسوخَةٌ ، كانَت قَبلَ الفَرائِضِ ، كانَ ما تَرَكَ الرَّجُلُ مِن مالٍ اُعطِيَ مِنهُ اليَتيمُ وَالمِسكينُ وذَوُو۱ القُربى‏ إذا حَضَرُوا القِسمَةَ ، ثُمَّ نُسِخَ ذلِكَ بَعدَ ذلِكَ ، ثُمَّ نَسَخَتهَا المَواريثُ ، فَنَسَخَ اللَّهُ عزّ وجلّ لِكُلِّ ذي حَقٍّ حَقَّهُ ، ثُمَّ صارَت وَصِيَّةٌ مِن مالِهِ يوصي بِها لِقَرابَتِهِ وحَيثُ شاءَ .۲

السّابِعَةُ : الآيَةُ ۱۵ مِن سورَةِ النِّساءِ

(وَالَّتِى يَأْتِينَ الْفَحِشَةَ مِن نِّسَائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُواْ عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَةً مِّنكُمْ فَإِن شَهِدُواْ فَأَمْسِكُوهُنَّ فِى الْبُيُوتِ حَتَّى‏ يَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ يَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلاً)

۴۱۳.تفسير القمّي : وقَولُهُ : (وَالَّتِى يَأْتِينَ الْفَحِشَةَ مِن نِّسَائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُواْ عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَةً مِّنكُمْ فَإِن شَهِدُواْ فَأَمْسِكُوهُنَّ فِى الْبُيُوتِ حَتَّى‏ يَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ يَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلاً)۳ فَإِنَّهُ فِي الجاهِلِيَّةِ كانَ إذا زَنَى الرَّجُلُ المَرأَةَ كانَت تُحبَسُ في بَيتٍ إلى‏ أن تَموتَ ، ثُمَّ نُسِخَ ذلِكَ بِقَولِهِ : (الزَّانِيَةُ وَ الزَّانِى فَاجْلِدُواْ كُلَّ وَ حِدٍ مِّنْهُمَا مِاْئَةَ جَلْدَةٍ) .۴

۴۱۴.مسند ابن حنبل عن عُبادَةَ بنِ الصّامِتِ : نَزَلَ عَلى‏ رَسولِ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله (وَالَّتِى يَأْتِينَ الْفَحِشَةَ) إلى‏ آخِرِ الآيَةِ ، قالَ : فَفَعَلَ ذلِكَ بِهِنَّ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله ، فَبَينَما رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله جالِسٌ ونَحنُ حَولَهُ ، وكانَ إذا نَزَلَ عَلَيهِ الوَحيُ أعرَضَ عَنّا وأعرَضنا عَنهُ ، وتَرَبَّدَ۵وَجهُهُ وكُرِبَ لِذلِكَ ، فَلَمّا رُفِعَ عَنهُ الوَحيُ ، قالَ : خُذوا عنّي ، قُلنا : نَعَم يا رَسولَ اللَّهِ ، قالَ : قَد جَعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبيلاً ، البِكرُ بِالبِكرِ جَلدُ مِئَةٍ ونَفيُ سَنَةٍ ، وَالثَّيِّبُ بِالثَّيِّبِ جَلدُ مِئَةٍ ثُمَّ الرَّجمُ .۶

1.في المصدر : «وذوي» ، وما أثبتناه هو الصّواب كما في بقيّة المصادر .

2.الناسخ والمنسوخ للسدوسي : ص ۳۸ ، تفسير ابن كثير : ج ۲ ص ۱۹۳ ، تفسير ابن أبي حاتم : ج ۳ ص ۸۷۶ ح ۴۸۶۵ نحوه وراجع : تفسير الطبري : ج ۳ الجزء ۴ ص ۲۶۴ .

3.النساء : ۱۵ .

4.تفسير القمّي : ج ۱ ص ۱۳۳ ، تفسير جوامع الجامع : ج ۱ ص ۲۴۳ نحوه ؛ السنن الكبرى : ج ۸ ص ۳۶۶ ح ۱۶۹۰۸ عن الحسن البصري وص ۳۶۸ ح ۱۶۹۱۴ عن ابن عبّاس وكلاهما نحوه .

5.تَرَبُّد الوَجه : تَلَوّنه ؛ تراه أحمر مرّة ، وأصفر مرّة ، وأخضر مرّة (تاج العروس : ج ۴ ص ۴۴۷ «ربد») .

6.مسند ابن حنبل : ج ۸ ص ۴۲۰ ح ۲۲۸۴۴ ، السنن الكبرى : ج ۸ ص ۳۶۶ ح ۱۶۹۰۸ عن الحسن نحوه ، كنز العمّال : ج ۵ ص ۳۳۴ ح ۱۳۰۹۸ ؛ التبيان في تفسير القرآن : ج ۳ ص ۱۴۳ ، مجمع البيان : ج ۳ ص ۳۴ ، تفسير جوامع الجامع : ج ۱ ص ۲۴۳ كلّها نحوه .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8302
صفحه از 506
پرینت  ارسال به