165
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم

۴۰۴.مجمع البيان - در باره اين سخن خداوند متعال: (اى كسانى كه ايمان آورديد! از خداوند ، چنان پروا كنيد كه شايسته پروا كردن از اوست و در حال تسليم و فرمانبرى بميريد) - : دو ديدگاه در باره آن وجود دارد: يكى ، اين كه اين آيه با آيه: (هر چه در توان داريد ، از خدا پروا كنيد) نسخ شده است . اين ديدگاه قتاده، ربيع و سدّى است، و همين ديدگاه از امام باقر و امام صادق عليهما السلام هم روايت شده است.

۴۰۵.امام على عليه السلام - در توضيح ناسخ و منسوخ - : اين سخن خداوند متعال : (اى كسانى كه ايمان آورديد! از خداوند ، چنان پروا كنيد كه شايسته پروا كردن از اوست و در حال تسليم و فرمانبرى بميريد) نسخ شده است و نسخ آن با اين آيه (هر چه در توان داريد ، از خدا پروا كنيد) است .

۴۰۶.الدرّ المنثور - به نقل از ابن عبّاس ، در باره اين سخن خداوند: (از خداوند ، پروا كنيد ، چنان كه شايسته پروا كردن از اوست) - : يعنى اطاعت شود و نافرمانى نشود ؛ ولى نتوانستند . پس خداوند فرمود: (هر چه در توان داريد ، از خدا پروا كنيد) .

۴۰۷.تفسير الآلوسى - به نقل از سعيد بن جبير ، در باره اين سخن خداوند متعال : (از خداوند ، پروا كنيد ، چنان كه شايسته پروا كردن از اوست) - : وقتى اين آيه نازل شد، كار بر مردم سخت گرديد و چنان به عبادت برخاستند كه پى پاشنه‏هايشان متورّم شد و پيشانى‏هايشان زخم برداشت . آن گاه خداوند ، براى آسان‏گيرى بر مسلمانان، اين آيه را نازل كرد: (هر چه در توان داريد، از خدا پروا كنيد). اين آيه، آيه اوّل را نسخ كرد.


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
164

۴۰۴.مجمع البيان - في قَولِ اللَّهِ تَعالى‏ : (يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ) - : اُختُلِفَ فيهِ أيضاً عَلى‏ قَولَينِ : أحَدُهُما : أنَّهُ مَنسوخٌ بِقَولِهِ : (فَاتَّقُواْ اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ) ، عَن قَتادَةَ وَالرَّبيعِ وَالسُّدّيّ ، وهُوَ المَروِيُّ عَن أبي جَعفَرٍ ، وأبي عَبدِ اللَّهِ عليهما السلام .۱

۴۰۵.الإمام عليّ عليه السلام - في بَيانِ النّاسِخِ وَالمَنسوخِ - : نُسِخَ قَولُهُ تَعالى‏ : (يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ) نَسَخَها قَولُهُ تَعالى‏ : (فَاتَّقُواْ اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ) .۲

۴۰۶.الدُّرُ المَنثورُ عن ابنِ عَبّاسٍ - في قَولِهِ : (اتَّقُواْ اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ) - : أن يُطاعَ فَلا يُعصى‏ ، فَلَم يَستَطيعوا ، قالَ اللَّهُ : (فَاتَّقُواْ اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ) .۳

۴۰۷.تفسير الآلوسي عَن سَعيدِ بنِ جُبَيرٍ - في قَولِهِ تَعالى‏ : (اتَّقُواْ اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ) - : لَمّا نَزَلَت اشتَدَّ عَلَى القَومِ العَمَلُ ، فَقاموا حَتّى‏ وَرِمَت عَراقيبُهُم‏۴وَتَقَرَّحَت جِباهُهُم ، فَأَنزَلَ اللَّهُ تَعالى‏ تَخفيفاً عَلَى المُسلِمينَ : (فَاتَّقُواْ اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ) فَنَسَخَتِ الآيَةَ الاُولى‏ .۵

1.مجمع البيان : ج ۲ ص ۸۰۵ ، التبيان في تفسير القرآن : ج ۲ ص ۵۴۳ ، تفسير القمّي : ج ۲ ص ۳۷۲ من دون إسناد إلى أحد من أهل البيت عليهم السلام ؛ فتح الباري : ج ۱۳ ص ۲۶۲ ذيل ح ۷۲۸۸ ، تفسير الطبري : ج ۳ الجزء ۴ ص ۲۹ كلاهما من دون إسناد إلى أحد من أهل البيت عليهم السلام .

2.بحار الأنوار : ج ۹۳ ص ۱۱ نقلاً عن تفسير النعماني عن إسماعيل بن جابر عن الإمام الصادق عليه السلام .

3.الدر المنثور : ج ۲ ص ۲۸۳ نقلاً عن ابن مردويه .

4.العُرقوب : عَصَبٌ موثَقٌ خلفَ الكعبين ، والجمع عراقيب (المصباح المنير : ص ۴۰۵ «عرقب») .

5.تفسير الآلوسي : ج ۴ ص ۱۷ و ج ۲۸ ص ۱۲۷ ، تفسير القرطبي : ج ۱۸ ص ۱۴۵ ، تفسير ابن كثير : ج ۸ ص ۱۶۴ ، الدرّ المنثور : ج ۲ ص ۲۸۳ نقلاً عن ابن أبي حاتم .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8617
صفحه از 506
پرینت  ارسال به