161
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم

۳۹۸.تفسير العيّاشى - به نقل از ابو بصير - : از ايشان (امام باقر) در باره اين آيه : (يك سال بهره‏مند سازند و [از منزل ]بيرون نكنند) پرسيدم . فرمود: «نسخ شده است و آيه (چهار ماه و ده روز انتظار مى‏برند)، آن را نسخ كرده است، و آيه ارث نيز آن را نسخ كرده است.

۳۹۹.تفسير العيّاشى - به نقل از ابو بصير - : از ايشان در باره اين سخن خدا : (كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‏رسد و همسرانى بر جاى مى‏گذارند، [بايد] براى همسران خويش وصيّت كنند تا آنان را براى يك سال بهره‏مند سازند و [از منزل‏] بيرون نكنند) پرسيدم.
فرمود: «اين آيه نسخ شده است».
گفتم : چگونه؟
فرمود: «وقتى مرد مى‏مُرد، از اصل مال به مدّت يك سال به زن انفاق مى‏شد . سپس بدون سهم ارث ، از منزل بيرونش مى‏كردند. بعد ، آيه ارث - كه ارثِ يك چهارم و يك هشتم را تعيين كرده - آن را نسخ كرد . بنا بر اين، به زن از سهم ارث خود داده مى‏شود».

۴۰۰.امام على عليه السلام: مدّت عدّه در دوران جاهليت براى زن ، يك سال تمام بود. وقتى مرد مى‏مرد، زن ، چيزى مانند پشكل يا شبيه آن ، پشت سرش پرت مى‏كرد و مى‏گفت: شوهر [كردن‏] برايم از اين پست‏تر است. نه سرمه مى‏كشم و نه شانه مى‏زنم و نه عطر مى‏زنم و نه يك سال شوهر مى‏كنم. وارثان هم او را از خانه بيرون نمى‏كردند ؛ بلكه از مال شوهرش تا يك سال او را تأمين مى‏كردند. سپس خداوند در آغاز اسلام ، اين آيه را نازل كرد: (كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‏رسد و همسرانى بر جاى مى‏گذارند، [بايد] براى همسران خويش وصيّت كنند تا آنان را براى يك سال بهره‏مند سازند و [از منزل‏] بيرون نكنند). زمانى كه اسلام قوّت گرفت، خداوند متعال نازل فرمود: (كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‏رسد و همسرانى بر جاى مى‏گذارند، چهار ماه و ده روز انتظار مى‏برند و وقتى زمانشان سر آمد، بر شما اشكالى نيست [كه براى ازدواج با آنها برويد]).


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
160

۳۹۸.تفسير العيّاشي عن أبي بصير عن الإمام الباقر عليه السلام ، قال : سَأَلتُهُ عليه السلام عَن قَولِهِ : (مَّتَعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ) ، قالَ : مَنسوخَةٌ ، نَسَخَتها (يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا) ، ونَسَخَتها آيَةُ الميراثِ .۱

۳۹۹.تفسير العيّاشي عن أبي بصير : سَأَلتُهُ‏۲ عَن قَولِ اللَّهِ : (وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَ جًا وَصِيَّةً لِاَّزْوَ جِهِم مَّتَعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ) ، قالَ : هِيَ مَنسوخَةٌ ، قُلتُ : وكَيفَ كانَت؟ قالَ : كانَ الرَّجُلُ إذا ماتَ أنفَقَ عَلَى امرَأَتِهِ مِن صُلبِ المالِ حَولاً ، ثُمَّ اُخرِجَت بِلا ميراثٍ ، ثُمَّ نَسَخَتها آيَةُ الرُّبُعِ وَالثُّمُنِ ، فَالمَرأَةُ يُنفَقُ عَلَيها مِن نَصيبِها .۳

۴۰۰.الإمام عليّ عليه السلام : إنَّ العِدَّةَ كانَت فِي الجاهِلِيَّةِ عَلَى المَرأَةِ سَنَةٌ كامِلَةٌ ، وكانَ إذا ماتَ الرَّجُلُ ألقَتِ المَرأَةُ خَلفَ ظَهرِها شَيئاً - بَعرَةً أو ما يَجري مَجراها - ثُمَّ قالَت : البَعلُ أهوَنُ عَلَيَّ مِن هذِهِ ؛ فَلا أكتَحِلُ ، ولا أمتَشِطُ ، ولا أتَطَيَّبُ ، ولا أتَزَوَّجُ سَنَةً . فَكانوا لا يُخرِجونَها مِن بَيتِها ، بَل يُجرونَ عَلَيها مِن تَرِكَةِ زَوجِها سَنَةً ، فَأَنزَلَ اللَّهُ تَعالى‏ في أوَّلِ الإِسلامِ : (وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَ جًا وَصِيَّةً لِاَّزْوَ جِهِم مَّتَعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ) ، فَلَمّا قَوِيَ الإِسلامُ أنزَلَ اللَّهُ تَعالى‏ : (وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَ جًا يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ) الآيَةَ .۴

1.تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۱۲۲ ح ۳۸۸ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۴ ص ۱۸۹ ح ۳۱ ؛ السنن الكبرى‏ : ج ۷ ص ۷۰۱ ح ۱۵۴۶۱ عن ابن عبّاس موقوفاً ، تفسير الطبري : ج ۲ الجزء ۲ ص ۵۸۱ عن عكرمة والحسن موقوفاً ، تفسير القرطبي :ج ۱۴ ص ۲۱۹ موقوفاً وكلّها نحوه .

2.هكذا جاء مضمراً .

3.تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۱۲۹ ح ۴۲۷ ، مجمع البيان : ج ۲ ص ۶۰۲ نحوه ، بحار الأنوار : ج ۱۰۴ ص ۱۹۱ ح ۴۰ .

4.بحار الأنوار : ج ۱۰۴ ص ۱۹۱ ح ۴۱ نقلاً عن تفسير النعماني و ح ۴۲ نقلاً عن ابن قولويه ، وسائل الشيعة : ج ۱۵ ص ۴۵۳ ح ۲۸۴۸۰ نقلاً عن عليّ بن الحسين المرتضى في رسالته المحكم والمتشابه وراجع : تفسير الطبري : ج ۲ الجزء ۲ ص ۵۸۰ ومجمع البيان : ج ۲ ص ۶۰۲ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8453
صفحه از 506
پرینت  ارسال به