163
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم

۴۰۱.تفسير الطبرى - به نقل از همام بن يحيى - : از قتاده در باره اين آيه : (كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‏رسد و همسرانى بر جاى مى‏گذارند، [بايد] براى همسران خويش وصيّت كنند تا آنان را براى يك سال بهره‏مند سازند و [از منزل‏] بيرون نكنند) پرسيدم . گفت : زن شوهر مرده، تا يك سال ، نفقه و حقّ سكونت در منزل شوهرش را داشت ، تا زمانى كه خودش نمى‏رفت . بعدها اين [روش و حكم‏] در سوره نساء نسخ شد و براى او ارث مشخّصى قرار داده شد : اگر فرزند دارد ، يك هشتم ، و اگر فرزند ندارد ، يك چهارم . وعده زن [شوهر مرده ]چهارماه و ده روز شد . خداوند - كه يادش والاست - فرمود: (كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‏رسد و همسرانى بر جاى مى‏گذارند، چهار ماه و ده روز انتظار مى‏برند) . اين آيه، آن قبلى را كه [مربوط به ماندن‏] يك سال [در خانه بود]، نسخ كرد.

۴۰۲.تفسير الطبرى - به نقل از [عبد اللَّه‏] بن عباس ، در باره اين سخن خداوند متعال : (كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‏رسد و همسرانى برجاى مى‏گذارند، [بايد] براى همسران خويش وصيّت كنند تا براى يك سال بهره‏مندشان سازند و [از منزل‏] بيرون نكنند) : اگر مرد مى‏مرد ، زنش تا يك سال در خانه او عدّه نگه مى‏داشت و از مال او به زن انفاق مى‏شد. سپس خداوند - كه يادش والاست - ، نازل فرمود: (كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‏رسد و همسرانى بر جاى مى‏گذارند، چهار ماه و ده روز انتظار مى‏برند). اين، عدّه زن شوهر مرده بود، مگر اين كه باردار باشد كه عدّه‏اش زايمان بود.
و در باره ارثِ او فرمود: (اگر شما فرزند نداريد، از مال ارث، يك چهارم، و اگر فرزند داريد، يك هشتم، سهم آنهاست). پس خداوند ، ارث زن را مشخّص كرد و وصيّت و نفقه منتفى شد.

پنج . آيه ۱۰۲ سوره آل عمران‏

(اى كسانى كه ايمان آورديد! از خداوند ، چنان پروا كنيد كه شايسته پروا كردن از اوست و در حال تسليم و فرمانبرى بميريد) .

۴۰۳.تفسير العيّاشى - به نقل از ابو بصير - : از امام صادق عليه السلام در باره اين سخن خداوند : (از خداوند ، چنان پروا كنيد كه شايسته پروا كردن از اوست) پرسيدم .
فرمود: اين ، نسخ شده است. گفتم : چه آيه‏اى آن را نسخ كرده است؟
فرمود: «اين سخن خدا: (هر چه در توان داريد ، از خدا پروا كنيد).


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
162

۴۰۱.تفسير الطبري عن همام بن يحيى : سَأَلتُ قَتادَةَ عَن قَولِهِ : (وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَ جًا وَصِيَّةً لِاَّزْوَ جِهِم مَّتَعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ) ، فَقالَ : كانَتِ المَرأَةُ إذا تُوُفِّيَ عَنها زَوجُها كانَ لَهَا السُّكنى‏ وَالنَّفَقَةُ حَولاً في مالِ زَوجِها ما لَم تَخرُج ، ثُمَّ نُسِخَ ذلِكَ بَعدُ في سورَةِ النِّساءِ ، فَجُعِلَ لَها فَريضَةٌ مَعلومَةٌ : الثُّمنُ إن كانَ لَهُ وَلَدٌ ، وَالرُّبُعُ ، إن لَم يَكُن لَهُ وَلَدٌ ، وعِدَّتُها أربَعَةَ أشهُرٍ وعَشراً ، فَقالَ تَعالى‏ ذِكرُهُ : (وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَ جًا يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا) فَنَسَخَت هذِهِ الآيَةُ ما كانَ قَبلَها مِن أمرِ الحَولِ .۱

۴۰۲.تفسير الطبري عن ابن عبّاس - في قَولِهِ تَعالى‏ : (وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَ جًا وَصِيَّةً لِاَّزْوَ جِهِم مَّتَعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ) - : كانَ الرَّجُلُ إذا ماتَ وتَرَكَ امرَأَتَهُ اعتَدَّت سَنَةً في بَيتِهِ ، يُنفَقُ عَلَيها مِن مالِهِ ، ثُمَّ أنزَلَ اللَّهُ تَعالى‏ ذِكرُهُ بَعدُ : (وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَ جًا يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا) ، فَهذِهِ عِدَّةُ المُتَوَفّى‏ عَنها زَوجُها ، إلّا أن تَكونَ حامِلاً فَعِدَّتُها أن تَضَعَ ما في بَطنِها ، وقالَ في ميراثِها : (وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِن لَّمْ يَكُن لَّكُمْ وَلَدٌ فَإِن كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَ‏[الثُّمُنُ‏]) فَبَيَّنَ اللَّهُ مِيراثَ المَرأَةِ ، وتَرَكَ الوَصِيَّةَ وَالنَّفَقَةَ .۲

الخامِسَةُ : الآيَةُ ۱۰۲ مِن سورَةِ آلِ عِمرانَ‏

(يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ) .

۴۰۳.تفسير العيّاشي عن أبي بصير : سَأَلتُ أبا عَبدِاللَّهِ عليه السلام : عَن قَولِ اللَّهِ : (اتَّقُواْ اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ)۳ ، قالَ : مَنسوخَةٌ ، قُلتُ : وما نَسَخَتها؟ قالَ : قَولُ اللَّهِ : (فَاتَّقُواْ اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ)۴ .۵

1.تفسير الطبري : ج ۲ الجزء ۲ ص ۵۷۹ ، الناسخ والمنسوخ للسدوسي : ص ۳۶ .

2.تفسير الطبري : ج ۲ الجزء ۲ ص ۵۸۰ ، السنن الكبرى‏ : ج ۷ ص ۷۰۲ ح ۱۵۴۶۲ نحوه ، تفسير ابن أبي حاتم : ج ۲ ص ۴۵۲ ح ۲۳۹۱ .

3.آل عمران : ۱۰۲ .

4.التغابن : ۱۶ .

5.تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۱۹۴ ح ۱۲۱ ، بحار الأنوار : ج ۷۰ ص ۲۸۳ ح ۳ نقلاً عن تفسير النعماني عن الإمام عليّ عليه السلام نحوه ؛ تفسير ابن كثير : ج ۲ ص ۷۵ عن سعيد بن جبير و قتادة ومقاتل وغيرهم نحوه .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8564
صفحه از 506
پرینت  ارسال به