159
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم

۳۹۶.الكافى - به نقل از محمّد بن سوقه - : از امام باقر عليه السلام در باره اين سخن خداى - تبارك و تعالى - : (پس كسى كه بعد از شنيدن وصيّت آن را تغيير دهد ، گناهش بر عهده كسانى است كه آن را تغيير مى‏دهند .) پرسيدم . فرمود: «اين آيه را، اين سخن خداى عزّ وجلّ - كه بعد از آن آمده - نسخ كرده است: (هر كه از ستم و كژروى وصيّت‏كننده [نسبت به ورثه‏اش‏] يا از گناه او [در وصيّت به كار خلاف‏] بيم داشته باشد و ميان آنها (وصيّت‏كننده و وصيّت‏شونده‏ها) سازش دهد ، گناهى بر او نيست)».
يعنى كسى كه براى او مالى وصيّت شده، اگر بيمناكِ انحراف وصيّت كننده در آن چيزى است كه براى او بر خلاف حق وصيّت كند و خدا به آن راضى نيست ، بر وى گناهى نيست كه وصيّت را به آنچه حق و رضاى خداست ، از راه خير، تغيير دهد» .

چهار . آيه ۲۴۰ سوره بقره‏

(كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‏رسد و همسرانى برجاى مى‏گذارند ، [ بايد ] براى همسران خويش وصيّت كنند تا آنان را براى يك سال بهره‏مند سازند و [ از منزل ] بيرون نكنند . پس اگر بيرون بروند ، در آنچه آنان به‏طور پسنديده در باره خود انجام دهند ، گناهى بر شما نيست . و خداوند توانا و حكيم است) .

۳۹۷.تفسير العيّاشى - به نقل از معاويه [بن بريد] - : از ايشان (امام صادق عليه السلام) در باره اين آيه : (كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‏رسد و همسرانى بر جاى مى‏گذارند، [بايد] براى همسران خويش وصيّت كنند تا آنان را براى يك سال بهره‏مند سازند) پرسيدم . فرمود: «با آيه (چهار ماه و ده روز انتظار مى‏برند) نسخ شده است و آيه ارث نيز آن را نسخ كرده است».


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
158

۳۹۶.الكافي عن محمّد بن سوقة : سَأَلتُ أبا جَعفَرٍ عليه السلام عَن قَولِ اللَّهِ تَبارَكَ وتَعالى‏ : (فَمَن بَدَّلَهُ بَعْدَ مَا سَمِعَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلَى الَّذِينَ يُبَدِّلُونَهُ)۱ ، قالَ : نَسَخَتهَا الآيَةُ الَّتي بَعدَها ؛ قَولُهُ عزّ وجلّ : (فَمَنْ خَافَ مِن مُّوصٍ جَنَفًا أَوْ إِثْمًا فَأَصْلَحَ بَيْنَهُمْ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ)۲قالَ : يَعنِى الموصى‏ إلَيهِ إن خافَ جَنَفاً۳ مِنَ الموصي فيما أوصى‏ بِهِ إلَيهِ مِمّا لا يَرضَى اللَّهُ بِهِ مِن خِلافِ الحَقِّ ، فَلا إثمَ عَلَيهِ - أي عَلَى الموصى‏ إلَيهِ - أن يُبَدِّلَهُ إلَى الحَقِّ ، وإلى‏ ما يَرضَى اللَّهُ بِهِ مِن سَبيلِ الخَيرِ .۴

الرّابِعَةُ : الآيَةُ ۲۴۰ مِن سورَةِ البَقَرَةِ

(وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَ جًا وَصِيَّةً لِاَّزْوَ جِهِم مَّتَعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِى مَا فَعَلْنَ فِى أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعْرُوفٍ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ) .

۳۹۷.تفسير العيّاشيّ عن مُعاوية [بن بريد] : سَأَلتُهُ‏۵ عَن قَولِ اللَّهِ : (وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَ جًا وَصِيَّةً لِاَّزْوَ جِهِم مَّتَعًا إِلَى الْحَوْلِ)۶ ، قالَ : مَنسوخَةٌ ، نَسَخَتها آيَةُ (يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا)۷ ، ونَسَخَتها آيَةُ الميراثِ .۸

1.البقرة : ۱۸۱ .

2.البقرة : ۱۸۲ .

3.الجنف : الميل في الكلام ، وفي الاُمور كلّها ، وهو شبيه بالحيف (العين : ج ۶ ص ۱۴۳) .

4.الكافي : ج ۷ ص ۲۱ ح ۲ ، تهذيب الأحكام : ج ۹ ص ۱۸۶ ح ۷۴۷ ، تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۷۸ ح ۱۷۲ نحوه بزيادة «في ثلثه جميعاً» بعد «جنفاً من الموصي» ، بحار الأنوار : ج ۱۰۳ ص ۲۰۴ ح ۹ وراجع : تفسير القمّي : ج ۱ ص ۶۵ والمصنّف لعبد الرزّاق : ج ۹ ص ۸۹ ح ۱۶۴۵۷ .

5.هكذا جاء مضمراً .

6.البقرة : ۲۴۰ .

7.البقرة : ۲۳۴ .

8.تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۱۲۹ ح ۴۲۶ ، في تفسير القرآن التبيان : ج ۲ ص ۲۷۸ من دون إسناد إلى أحد من أهل البيت عليهم السلام نحوه ، بحار الأنوار : ج ۱۰۴ ص ۱۹۰ ح ۳۹ ؛ سنن أبي داوود : ج ۲ ص ۲۸۹ ح ۲۲۹۸ ، سنن النسائي : ج ۶ ص ۲۰۷ كلاهما عن ابن عبّاس ، تفسير الطبري : ج ۲ الجزء ۲ ص ۵۷۸ كلّها نحوه .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8626
صفحه از 506
پرینت  ارسال به