بود^۱ و ساير قرائت‏ها متروك شد، و تنها در كشور مغرب، قرائت نافع به روايت ورش، متداول است.^۲

عوامل اختلاف قرائات‏

پديده اختلاف قرائات قرآن عوامل مختلفى دارد كه مهم‏ترين آنها عبارت اند از:

۱. ضعف خطّ عربى‏

قرآن كريم در آغاز با رسم الخطى نگاشته مى‏شد كه نقطه و اعراب نداشت و همچنين الف وسط كلمات نوشته نمى‏شد؛^۳چنان‏كه (مَلِكِ يَوْمِ الدِّينِ) را بعضى (مَلِكِ يَوْمِ الدِّينِ) قرائت كرده‏اند .^۴از همين رو تلاوت قرآن، بيشتر از آن كه متكى به نوشتار باشد، به گفتار و حفظ متكى بود. حتى عثمان پس از توحيد مصاحف در كنار ارسال هر مصحف به شهرهاى مهمّ اسلامى همچون مكه، بصره، كوفه و شام،^۵ يكى از بزرگ‏ترين شخصيت‏ها را كه در قرائت قرآن تبحر داشت و قرائت آن را بى‏واسطه از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله يا صحابه بزرگ فرا گرفته بود، گسيل داشت.^۶ اين اقدام بيانگر آن است كه خطّ قرآن نمى‏توانست به صورت كامل نياز خواننده را به خواندن صحيح برطرف كند.

۲. اختلاف لهجه قبايل عرب‏

زندگى قبيله‏اى در حجاز و فاصله جغرافيايى قبايل از يكديگر، زمينه‏ساز «اختلاف

ويژه داشتند.^۱
اين اختلاف با سرعت پيش رفت تا آن كه در آغاز قرن چهارم، ابن مجاهد^۲ كه در زمينه قرائات تبحر داشت، از ميان قرائت‏هاى متعدد، هفت قرائت را بر اساس معيارهايى مشخص برگزيد. قرائت‏هاى هفت‏گانه به سبب جايگاه ابن مجاهد در زمينه قرائت و دقت وى در گزينش آنها با اقبال مواجه شد و پس از اندك زمانى، ديگر قرائت‏ها به فراموشى سپرده شد.^۳
عامل ديگر استقبال از قرائت‏هاى هفت‏گانه، انطباق اتفاقى هفت قرائت پيشنهادى ابن مجاهد با احاديث مشهور «سبعة أحرف (هفت حرف)» بود ؛^۴ يعنى به باور بسيارى، «هفت حرف» در اين روايت همان قرائت‏هاى هفت‏گانه بود.^۵
بدين ترتيب، بسيارى از شهرها، بنا را بر صحّت قرائات هفت‏گانه و اعتماد بر آنها و ترك ساير قرائت‏ها گذاشتند. ^۶ شايان ذكر است كه از ميان قرائت‏هاى هفت‏گانه تنها قرائتى كه مورد اقبال عامه مسلمانان قرار گرفت، قرائت عاصم‏^۷ به روايت حفص‏^۸