325
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم

ز - قرائت با ترتيل‏۱

قرآن‏

(و قرآن را با ترتيل بخوان).

(و كسانى كه كفر ورزيدند ، گفتند: «چرا قرآن يكباره فرود نيامد؟» . اين‏چنين [به تدريج ، آن را فرو فرستاديم‏] تا دلت را بِدان استوار كنيم و آن را با ترتيل بر خوانديم).

حديث‏

۱۲۵۲.امام على عليه السلام: از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله در باره اين سخنِ خداوند متعال : (و قرآن را با ترتيل بخوان) سؤال شد ، فرمود: «آن را كاملاً استوار بخوان و چون ريگ ، پخش و پراكنده‏اش مكن و آن را مانند شعر ، تند [و پيوسته ]نخوان؛ [بلكه ]در شگفتى‏هاى آن ، درنگ كنيد، دل‏هايتان را با آن ، به حركت درآوريد و همه كوشش شما اين نباشد كه سوره را به پايان برسانيد» .

۱۲۵۳.الكافى - به نقل از عبد اللَّه بن سليمان - : از امام صادق عليه السلام در باره اين سخن خداوند : (و قرآن را با ترتيل بخوان) پرسيدم . فرمود: «امير مؤمنان - كه درود خدا بر او باد - فرمود: آن را واضح بخوان و مانند شعر ، به شتاب [ و پيوسته ]مخوان و چون ريگ ، پراكنده‏اش مگردان؛ بلكه دل‏هاى سخت خود را [به وسيله آن ]به هراس افكنيد و تمام سعيتان اين نباشد كه سوره را به آخر برسانيد» .

1.در مفردات ألفاظ القرآن راغب آمده است: رَتَل ، يعنى هماهنگ و منظّم بودن چيزى همراه با درست بودن آن. گفته مى‏شود: «رَجُلٌ رَتَلُ الأسنان»، يعنى : مرد داراى دندان‏هاى رديف و منظّم. ترتيل : يعنى بيرون فرستادن كلمه از دهان با سهولت و درستى و به معناى شمرده و آرام خواندن و اظهار حروف و حركات .


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم
324

ز - التَّرتيلُ‏

الكتاب‏

(وَ رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِيلاً) .۱

(وَ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْءَانُ جُمْلَةً وَ حِدَةً كَذَ لِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَ رَتَّلْنَهُ تَرْتِيلاً) . ۲

الحديث‏

۱۲۵۲.الإمام عليّ عليه السلام : إنَّ رَسولَ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله سُئِلَ عَن قَولِ اللَّهِ تَعالى‏ : «وَ رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِيلاً» فَقالَ صلى اللَّه عليه و آله: ثَبِّتهُ‏۳تَثبيتاً ، لا تَنثُرهُ نَثرَ الرَّملِ ، ولا تَهُذَّهُ هَذَّ الشِّعرِ۴ ، قِفوا عِندَ عَجائِبِهِ ، حَرِّكوا بِهِ القُلوبَ ، ولا يَكُن هَمُّ أحَدِكُم آخِرَ السّورَةِ .۵

۱۲۵۳.الكافي عن عبداللَّه بن سليمان : سَأَلتُ أبا عَبدِاللَّهِ عليه السلام عَن قَولِ اللَّهِ عزّ وجلّ: «وَ رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِيلاً». قالَ: قالَ أميرُ المُؤمِنينَ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَيهِ: بَيِّنهُ تِبياناً ، ولا تَهُذَّهُ هَذَّ الشِّعرِ ، ولا تَنثُرهُ نَثرَ الرَّملِ ، ولكِن أفزِعوا قُلوبَكُمُ القاسِيَةَ ، ولا يَكُن هَمُّ أحَدِكُم آخِرَ السّورَةِ .۶

1.المزّمّل: ۴ .

2.الفرقان : ۳۲ .

3.في المصدر: «تثبته»، والصواب ما أثبتناه كما في مستدرك الوسائل: ج ۴ ص ۲۶۹ ح ۴۶۷۰. هذا وفي كثير من المصادر - وكما في الرواية الآتية - : «بيّنه تبياناً».

4.الهَذُّ : سرعة القطع ثمّ استعير لسرعة القراءة . يُقال : هو يَهُذُّ القرآن : أي يسرده ويسرع به . والمعنى : لا تسرعوا بقراءة القرآن كما تسرعون في قراءة الشعر ، ولا تفرّقوا بعضه عن بعض وتنثروه كنثر الرمل ولكن بيّنوه ورتّلوه ترتيلاً (مجمع البحرين : ج ۳ ص ۱۸۶۸ «هذذ») .

5.الجعفريّات: ص ۱۸۰ عن الإمام الكاظم عن آبائه عليهم السلام ، مجمع البيان: ج ۱۰ ص ۵۶۹ ، النوادر للراوندي: ص ۱۶۴ ح ۲۴۷ عن الإمام الصادق عن آبائه عليهم السلام ، إرشاد القلوب : ص ۷۹ من دون إسنادٍ إلى الإمام عليّ عليه السلام وكلّها نحوه ، بحار الأنوار: ج ۸۵ ص ۷ ؛ الفردوس: ج ۵ ص ۳۶۰ ح ۸۴۳۸ عن ابن عبّاس عنه صلى اللَّه عليه و آله نحوه .

6.الكافي: ج ۲ ص ۶۱۴ ح ۱ ، دعائم الإسلام: ج ۱ ص ۱۶۱ ، أعلام الدين: ص ۱۰۱ عن الإمام الباقر عليه السلام ، عوالي اللآلي: ج ۲ ص ۴۹ ح ۱۲۷ كلّها نحوه ، بحار الأنوار: ج ۸۵ ص ۷ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 7161
صفحه از 442
پرینت  ارسال به