پژوهشى در باره اختلاف قرائات‏^۱

اختلاف قرائات ، از موضوعات مطرح شده و چالشى در ده‏هاى پس از رحلت پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله است. بلكه برخى از روايات اشاره دارند كه اين اختلاف، حتى در زمان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نيز وجود داشته است .^۲ اين موضوع در برهه‏اى چنان بالا گرفت كه گاه مسلمانان براى دفاع از قرائت خاصّ خود تا مرز جنگ و خونريزى پيش مى‏رفتند.^۳هنگامى كه حذيفه بن يمان ، صحابى پيامبر ، از جنگ ارمنستان در قفقاز باز مى‏گشت دامنه اختلاف و كشمكش مردم بلاد مختلف بر سر قرائت قرآن در شهرهاى مختلف را گسترده يافت. او با ورود به مدينه ، عثمان را از اين خطر آگاه ساخت. عثمان پس از مشورت با بزرگان صحابه، به كار توحيد مصاحف و يكدست كردن قرائات پرداخت.^۴
اين كار تا حدودى دامنه اختلاف را محدود كرد و مسلمانان را بر قرائت مصاحف نه‏گانه و هماهنگ وا داشت. ^۵ خالى بودن اين مصاحف از علائم نوشتارى، سجاوندى و اعراب و نيز تفاوت رسم الخط ميان آنها، مجدداً زمينه را براى ايجاد اختلاف فراهم كرد، به گونه‏اى كه غالب شهرها براى خود قارى خاص و قرائت