291
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم

۱۲۱۰.امام صادق عليه السلام: سكوت كردن براى قرآن در نماز و غير نماز ، واجب است و هر گاه در حضور تو قرآن خوانده شد ، لازم است كه خاموش بمانى و گوش دهى.۱

ب - نرم‏دلى‏

قرآن‏

(آيا براى كسانى كه ايمان آورده‏اند ، هنگام آن نرسيده كه دل‏هايشان به ياد خدا و آن حقيقتى كه نازل شده ، نرم [ و فروتن ]گردد ؟! و مانند كسانى نباشند كه از پيش ، بِدانها كتاب داده شد و [ عمر و ] انتظار بر آنان به درازا كشيد، و دل‏هايشان سخت گرديد و بسيارى از آنها فاسق بودند).

(كسانى كه پيش از [ نزول ] آن دانش يافته‏اند، چون [ اين كتاب ] بر آنان خوانده شود ، سجده‏كنان به روى در مى‏افتند و مى‏گويند: «منزّه است پروردگار ما ! وعده پروردگار ما قطعاً انجام شدنى است» و بر روى زمين مى‏افتند و مى‏گريند و بر فروتنى آنها مى‏افزايد).

(آنان كسانى از پيامبران بودند كه خداوند بر ايشان نعمت ارزانى داشت: از فرزندان آدم بودند و از كسانى كه همراه نوح [ بر كشتى ]سوار كرديم، و از فرزندان ابراهيم و اسرائيل و از كسانى كه [ آنان را ] هدايت نموديم و برگزيديم . هر گاه آيات [ خداى ]رحمان بر ايشان خوانده مى‏شد، سجده‏كنان و گريان به خاك مى‏افتادند).

حديث‏

۱۲۱۱.شعب الإيمان - به نقل از عبد اللَّه بن عروة بن زبير - : به مادربزرگم اسماء گفتم: اصحاب پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله زمانى كه قرآن را مى‏شنيدند ، چه حالتى داشتند؟
گفت: همان گونه كه خدا وصفشان كرده است: از چشمانشان اشك مى‏ريخت و مو بر بدنشان راست مى‏شد.

ر . ك : ص ۳۵۱ (فصل سوم : آداب تلاوت قرآن / آداب باطنى / خشوع) .

1.مقتضاى جمع بين ادلّه شرعى در اين مسئله ، حمل لفظ «وجب» - كه در متن عربى حديث آمده - بر معناى لغوى آن (يعنى لزوم) است كه مراد از آن در اين‏جا تأكيد استحباب است ، نه وجوب اصطلاحى فقهى .


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم
290

۱۲۱۰.الإمام الصادق عليه السلام : يَجِبُ الإِنصاتُ لِلقُرآنِ فِي الصَّلاةِ وفي غَيرِها ، وإذا قُرِئَ عِندَكَ القُرآنُ وَجَبَ عَلَيكَ الإِنصاتُ وَالاِستِماعُ .۱۲

ب - الخُشوعُ‏

الكتاب‏

(أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ أَن تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَ مَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِ‏ّ وَ لَا يَكُونُواْ كَالَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَبَ مِن قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَ كَثِيرٌ مِّنْهُمْ فَسِقُونَ ) .۳

(إِنَّ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ مِن قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَى‏ عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ سُجَّدًا * وَ يَقُولُونَ سُبْحَنَ رَبِّنَا إِن كَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولًا * وَ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ يَبْكُونَ وَ يَزِيدُهُمْ خُشُوعًا) .۴

(أُوْلاَئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ مِن ذُرِّيَّةِ ءَادَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ وَ مِن ذُرِّيَّةِ إِبْرَ هِيمَ وَ إِسْرَ ءِيلَ وَ مِمَّنْ هَدَيْنَا وَ اجْتَبَيْنَا إِذَا تُتْلَى‏ عَلَيْهِمْ ءَايَتُ الرَّحْمَنِ خَرُّواْ سُجَّدًا وَ بُكِيًّا) . ۵

الحديث‏

۱۲۱۱.شعب الإيمان عن عبداللَّه بن عروة بن الزبير : قُلتُ لِجَدَّتي أسماءَ: كَيفَ كانَ أصحابُ رَسولِ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله إذا سَمِعُوا القُرآنَ؟ قالَت: تَدمَعُ أعيُنُهُم ، وتَقشَعِرُّ جُلودُهُم كَما نَعَتَهُمُ اللَّهُ .۶

راجع : ص ۳۵۰ (الفصل الثالث : آداب تلاوته / الآداب الباطنية / الخشوع) .

1.مقتضى الجمعُ بين الأدلّه الشرعية في هذه المسألة ، حملُ لفظ «وَجَبَ» على المعنى اللغوي (أي اللزوم) والذي يراد منه هنا تأكيد الإستحباب لا الوجوب الفقهي الإصطلاحي .

2.تفسير العيّاشي: ج ۲ ص ۴۴ ح ۱۳۲ عن زرارة ، مجمع البيان : ج ۴ ص ۷۹۱ وفيه صدره فقط ، بحار الأنوار: ج ۸۸ ص ۱۰۸ ح ۸۰ .

3.الحديد: ۱۶ .

4.الإسراء: ۱۰۷ - ۱۰۹ .

5.مريم: ۵۸ .

6.شعب الإيمان : ج ۲ ص ۳۶۵ ح ۲۰۶۲ ، تاريخ دمشق : ج ۶۹ ص ۱۹ ، تفسير الثعلبي : ج ۸ ص ۲۳۰ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 7409
صفحه از 442
پرینت  ارسال به