83
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم

۱۵۳۸.تفسير ابن كثير - به نقل از ابن عبّاس، در تفسير «مثانى» - : آيات قرآن، شبيه به هم هستند و برخى از آنها به ديگرى ارجاع مى‏شوند.

۱۵۳۹.تفسير الطبرى: از سعيد بن جبير در باره اين سخن خداوند: (كتابى مشابه)، نقل شده است كه گفت: آيات قرآن، شبيه هم هستند، و برخى، برخى ديگر را تأييد مى‏كنند، و برخى، راه‏نماى برخى ديگرند.

۳ / ۲

آيات قرآن، يكديگر را تكذيب نمى‏كنند

۱۵۴۰.الاحتجاج - به نقل از اصبغ بن نباته - : امير مؤمنان عليه السلام بر بالاى منبر كوفه، براى ما سخنرانى كرد و حمد خدا گفت و او را ستود و آن گاه فرمود: «از من بپرسيد. درون من، آكنده از علم است» .
ابن كوّاء برخاست و گفت: اى امير مؤمنان (والذَّ رِيَتِ ذَرْوًا) چه معنايى دارد؟
فرمود: «ذاريات، بادها هستند».
پرسيد: (فَالْحَمِلَتِ وِقْرًا)، يعنى چه؟
فرمود: «منظور، ابرهايند».
پرسيد: (فَالْجَرِيَتِ يُسْرًا ) چه؟
فرمود: «كشتى‏هايند» .
پرسيد: (فَالْمُقَسِّمَتِ أَمْرًا ) چه؟
فرمود: «فرشتگان اند» .
گفت: اى امير مؤمنان! در كتاب خدا، چيزهايى پيدا كردم كه همديگر را نقض مى‏كنند.
فرمود: «مادرت به عزايت بنشيند، اى ابن كوّا! كتاب خدا، بخشى‏هايى از آن، بخش‏هاى ديگر را تأييد مى‏كنند، و همديگر را نقض نمى‏كنند. هر چه مى‏خواهى، بپرس».
گفت: اى امير مؤمنان! شنيده‏ام كه قرآن مى‏گويد: (سوگند به پروردگار مشرق‏ها و مغرب‏ها) و در آيه ديگرى مى‏گويد: (پروردگار دو مشرق و پروردگار دو مغرب) و در آيه ديگر گفته است: (پروردگار مشرق و مغرب).
فرمود: «مادرت به عزايت بنشيند، اى ابن كوّا! اين، مشرق و اين، مغرب است. امّا اين سخن خداوند: (پروردگار دو مشرق و پروردگار دو مغرب) چون مشرق زمستان، جدا و مشرق تابستان، جداست. آيا اين را از دور و نزديك شدن خورشيد نمى‏فهمى؟ امّا اين سخن خداوند: (پروردگار مشرق‏ها و مغرب‏ها)، چون خورشيد، سيصد و شصت برج دارد كه خورشيد هر روز، از يك برج طلوع مى‏كند و در برج ديگرى غروب مى‏كند، و ديگر به آن بر نمى‏گردد، مگر در آينده در همان روز» .
ابن كوّا را در جنگ نهروان ديديم . به او گفتند: مادرت به عزايت بنشيند! ديروز از امير مؤمنان سؤال مى‏كردى و امروز با او مى‏جنگى؟ بعد ديديم مردى به او تاخت و ضربه‏اى بر وى زد و او را كشت.


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم
82

۱۵۳۸.تفسير ابن كثير عن ابن عبّاس - في تَفسيرِ «مَثاني» - : القُرآنُ يُشبِهُ بَعضُهُ بَعضاً ، ويَرِدُ بَعضُهُ عَلى‏ بَعضٍ‏۱ .

۱۵۳۹.تفسير الطبري : عَن سَعيدِ بنِ جُبَيرٍ في قَولِهِ (كِتَبًا مُّتَشَبِهًا)۲قالَ : يُشبِهُ بَعضُهُ بَعضاً ، و يُصَدِّقُ بَعضُهُ بَعضاً ، ويَدُلُّ بَعضُهُ عَلى‏ بَعضٍ‏۳ .

۳ / ۲

القُرآنُ لايَنقُضُ بَعضُهُ بَعضاً

۱۵۴۰.الاحتجاج عن الأَصبَغِ بن نُباتَة : خَطَبَنا أميرُ المُؤمِنينَ عليه السلام عَلى‏ مِنبَرِ الكوفَةِ ، فَحَمِدَ اللَّهَ وأثنى‏ عَلَيهِ ، ثُمَّ قالَ : أيُّهَا النّاسُ! سَلوني فَإِنَّ بَينَ جَوانحي عِلماً جَمّاً .
فَقامَ إلَيهِ ابنُ الكَوّاءِ ، فَقالَ : يا أميرَ المُؤمِنينَ ، مَا (وَ الذَّ رِيَتِ ذَرْوًا) ؟ قالَ : الرِّياحُ . قالَ : فَمَا (فَالْحَمِلَتِ وِقْرًا) ؟ قالَ : السَّحابُ . قالَ : فَمَا (فَالْجَرِيَتِ يُسْرًا) ؟ قالَ : السُّفُنُ . قالَ : فَمَا (فَالْمُقَسِّمَتِ أَمْرًا) ؟ قالَ : المَلائِكَةُ .
قالَ : يا أميرَ المُؤمِنينَ ، وَجَدتُ كِتابَ اللَّهِ يَنقُضُ بَعضُهُ بَعضاً !
قالَ : ثَكِلَتكَ اُمُّكَ يَابنَ الكَوّاءِ ، كِتابُ اللَّهِ يُصَدِّقُ بَعضُهُ بَعضاً ، ولا يَنقُضُ بَعضُهُ بَعضاً ، فَسَل عَمّا بَدا لَكَ .
قالَ : يا أميرَ المُؤمِنينَ ، سَمِعتُهُ يَقولُ : (بِرَبِ‏ّ الْمَشَرِقِ وَ الْمَغَرِبِ)۴ ، وقالَ في آيَةٍ اُخرى : (رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَ رَبُّ الْمَغْرِبَيْنِ)۵ ، وقالَ في آيَةٍ اُخرى‏ : (رَّبُّ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ)۶ .
قالَ : ثَكِلَتكَ اُمُّكَ يَابنَ الكَوّاءِ ، هذَا المَشرِقُ وهذَا المَغرِبُ ، وأمّا قَولُهُ : (رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَ رَبُّ الْمَغْرِبَيْنِ) فَإِنَّ مَشرِقَ الشِّتاءِ عَلى‏ حِدَةٍ ، ومَشرِقَ الصَّيفِ عَلى‏ حِدَةٍ ، أما تَعرِفُ ذلِكَ مِن قُربِ الشَّمسِ وبُعدِها . وأمّا قَولُهُ : (رَبِ‏ّ الْمَشَرِقِ وَ الْمَغَرِبِ) فَإِنَّ لَها ثَلاثَمِئَةٍ وسِتّينَ بُرجاً۷ ، تَطلُعُ كُلُّ يَومٍ مِن بُرجٍ وتَغيبُ في آخَرَ ، ولا تَعودُ إلَيهِ إلّا مِن قابِلٍ في ذلِكَ اليَومِ ... .
قالَ : فَرَأَينا ابنَ الكَوّاءِ يَومَ النَّهروانِ ، فَقيلَ لَهُ : ثَكِلَتكَ اُمُّكُ ، بِالأَمسِ كُنتَ تَسأَلُ أميرَ المُؤمِنينَ عليه السلام عَمّا سَأَلتَهُ ، وأنتَ اليَومَ تُقاتِلُهُ! فَرَأَينا رَجُلاً حَمَلَ عَلَيهِ فَطَعَنَهُ فَقَتَلَهُ‏۸ .

1.تفسير ابن كثير : ج ۷ ص ۸۴ ، الدر المنثور : ج ۷ ص ۲۲۱ نقلاً عن ابن أبي حاتم .

2.الزمر : ۲۳ .

3.تفسير الطبري : ج ۱۲ الجزء ۲۳ ص ۲۱۰ ، فتح الباري : ج ۸ ص ۵۴۹ ، الدرّ المنثور : ج ۷ ص ۲۲۱ .

4.المعارج : ۴۰ .

5.الرحمن : ۱۷ .

6.المزمّل : ۹ .

7.برُوج السماء : منازل الشمس والقمر (مجمع البحرين : ج ۱ ص ۱۳۲ «برج») .

8.الاحتجاج : ج ۱ ص ۶۱۲ ح ۱۳۹ ، بحار الأنوار : ج ۱۰ ص ۱۲۱ ح ۲ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5541
صفحه از 580
پرینت  ارسال به