پژوهشى در باره مجادله در قرآن۱
جدل در لغت و اصطلاح
«جَدَل» اسم مصدر از ريشه «جَدْل» است. جَدَل به معناى شدّت در پيچاندن و تاباندن است. ريسمان مهار شتر را كه سخت پيچوتاب دهند، «جَديل» گويند. جَدْل به معناى بر زمين زدن نيز آمده است و كسى را كه از حريف شكست بخورد و بر زمين افتد، مُجَدّل خوانند.۲راغب مىگويد: جَدَل به معناى استحكام و استوارى در كلام و غير آن مانند تابيدن طناب و محكم كردن آن است. جدل در كلام در مورد حق يا باطل و زور به كار مىرود. جدل در اصطلاح ، گفتگويى توأم با نزاع و غلبه جستن يك طرف بر ديگرى به قصد منصرف كردن طرف مقابل از رأى و نظر اوست.۳
جدال (مجادله) ، حِجاج (محاجة) و مراء ، با يكديگر نوعى قرابت دارند؛ با اين تفاوت كه مقصود در حجاج ، آشكار شدن حجّت احتجاجكننده و در جدال ، ساكت شدن حريف از اشكال و ايراد و تهاجم علمى ، و مراء ، مخاصمه در حق
1.اين پژوهش ، به وسيله فاضل گرامى آقاى روح اللَّه رزقى (عضو هيئت علمى پژوهشكده اسراء) ، انجام شده است .
2.لسان العرب : ج۲ ص۲۱۰ - ۲۱۱ ماده «جدل».
3.مفردات الفاظ القرآن : ص۸۹ - ۹۰ ماده «جدل»؛ مجمع البيان : ج۵ ص۲۶۷.
