273
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم

(و از نشانه‏هاى او ، اين كه از [ نوع ] خودتان ، همسرانى براى شما آفريد تا بِدانها آرام گيريد، و ميانتان دوستى و رحمت نهاد. آرى، در اين [ نعمت ] براى مردمى كه مى‏انديشند ، قطعاً نشانه‏هايى است) .

(اوست كسى كه از آسمان، آبى فرود آورد كه [ آب ] آشاميدنىِ شما از آن است، و روييدنى‏[ هايى ] كه [ رمه‏هاى خود را ] در آن مى‏چرانيد [ نيز ] از آن است. به وسيله آن، كشت و زيتون و درختان خرما و انگور و از هر گونه محصولات [ ديگر ] براى شما مى‏روياند. قطعاً در اينها براى مردمى كه انديشه مى‏كنند ، نشانه‏اى است).

حديث‏

۱۷۱۷.امام كاظم عليه السلام - به هشام بن حكم - : اى هشام! خداوند - تبارك و تعالى - در كتابش به صاحبان خرد و فهم، بشارت داده و فرموده است: (پس بشارت ده به آن بندگان من كه به سخن ، گوش فرا مى‏دهند و بهترينِ آن را پيروى مى‏كنند . اينان ، كسانى هستند كه خدا آنان را راه نموده و اينان اند همان خردمندان).
اى هشام! خداوند - تبارك و تعالى - به واسطه خردها ، حجّت‏ها را براى مردمان ، كامل گردانيد، و پيامبران را با بيان ، يارى داد، و آنان را با دلايل، به ربوبيت خويش ، راه‏نمايى نمود و فرمود: (معبود شما، معبود يگانه‏اى است كه جز او هيچ معبودى نيست، [ و اوست ] بخشايشگر مهربان. راستى كه در آفرينش آسمان‏ها و زمين، و در پىِ يكديگر آمدن شب و روز، و كشتى‏هايى كه در دريا روان اند ، با آنچه به مردم سود مى‏رساند، و [ همچنين ] آبى كه خدا از آسمان فرو فرستاده و با آن، زمين را پس از مردنش زنده گردانيده، و در آن ، هر گونه جنبنده‏اى را پراكنده كرده، و [ نيز در ]گردانيدن بادها، و ابرى كه ميان آسمان و زمين ، آرميده است، براى گروهى كه مى‏انديشند، واقعاً نشانه‏هايى [ گويا ] است).
اى هشام! خداوند ، اينها را دليلى براى شناخت او و اين كه ايشان را مدبّرى است ، قرار داده و فرموده است: (و شب و روز و خورشيد و ماه را براى شما رام گردانيد، و ستارگان به فرمان او مسخّر شده‏اند. مسلّماً در اين [ امور ] ، براى مردمى كه مى‏انديشند ، نشانه‏هاست)، و نيز فرموده: (او همان كسى است كه شما را از خاكى آفريد، سپس از نطفه‏اى، آن گاه از علقه‏اى ، و سپس شما را [ به صورت ] كودكى بر مى‏آورد، تا به كمال قوّت خود برسيد و تا سالمند شويد - و از ميان شما كسى است كه مرگِ پيش‏رس مى‏يابد - ، و تا [ سرانجام ] به مدّتى كه مقرّر است ، برسيد، و اميد كه در انديشه فرو رويد!) ، و فرموده: (و [ نيز در ] پياپى آمدن شب و روز، و آنچه خدا از روزى ، از آسمان فرود آورده و به وسيله آن، زمين را پس از مرگش زنده گردانيده است ، و [ همچنين در ] گردش بادها)(و ابرهاى نگه داشته ميان آسمان و زمين، براى مردمانى كه مى‏انديشند ، نشانه‏هايى است)، و فرموده: (زمين را پس از مرگش زنده مى‏گرداند. در اين [ هم ]براى مردمى كه مى‏انديشند ، قطعاً نشانه‏هايى است)، و فرموده: (و باغ‏هايى از انگور و كشتزارها و درختان خرما، چه از يك ريشه و چه از غير يك ريشه، كه با يك آب سيراب مى‏گردند، و [ با اين حال ، ] برخى از آنها را در ميوه [ از حيث مزه و نوع و كيفيت ] بر برخى ديگر ، برترى مى‏دهيم. بى گمان ، در اين [ امر نيز ]براى مردمى كه مى‏انديشند ، دلايل [ روشنى ]است)، و فرموده: (و از نشانه‏هاى او [ اين كه ] برق را براى شما بيم‏آور و اميدبخش مى‏نماياند، و از آسمان ، به تدريج ، آبى فرو مى‏فرستد كه به وسيله آن، زمين را پس از مرگش زنده مى‏گرداند. در اين [ امر هم ] براى مردمى كه مى‏انديشند ، قطعاً نشانه‏هايى است)، و فرموده: (بگو: «بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده ، براى شما بخوانم: چيزى را با او شريك قرار مدهيد ، و به پدر و مادر[تان ]احسان كنيد ، و فرزندان خود را از بيم تنگ‏دستى مكشيد - [كه‏] ما شما و آنان را روزى مى‏رسانيم - ، و به كارهاى زشت - چه علنى آن و چه پوشيده‏[ اش ] - نزديك نشويد ، و نَفْسى را كه خدا حرام گردانيده، جز به حق مكشيد. اينهاست كه [ خدا ] شما را به [ انجام دادن ] آنها سفارش كرده است . باشد كه بينديشد)، و فرموده: (آيا در آنچه به شما روزى داده‏ايم ، شريكانى از بردگانتان داريد كه در آن [ مال ، با هم ] مساوى باشيد و همان طور كه شما از يكديگر بيم داريد ، از آنها بيم داشته باشيد؟ اين گونه، آيات خود را براى مردمى كه مى‏انديشند، به تفصيل ، بيان مى‏كنيم).
اى هشام! خداوند ، پيامبران و رسولانش را به سوى بندگان خود نفرستاد ، مگر براى اين كه در باره خدا تعقّل كنند. بنا بر اين، آنان كه [در برابر دعوت پيامبرانْ‏] پذيرششان بهتر است، شناختشان بهتر است، و آنان كه خداشناس‏ترند ، خردشان نيكوتر است، و آنان كه خردشان كامل‏تر است ، مقام و درجه‏شان در دنيا و آخرت بالاتر است.


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم
272

(وَ مِنْ ءَايَتِهِ أنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أنفُسِكُمْ أزْوَ جًا لِّتَسْكُنُواْ إلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إنَّ فِى ذَ لِكَ لَآيَتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ).۱

(هُوَ الَّذِى أنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَّكُم مِّنْهُ شَرَابٌ وَ مِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ * يُنبِتُ لَكُم بِهِ الزَّرْعَ وَ الزَّيْتُونَ وَ النَّخِيلَ وَ الْأَعْنَبَ وَ مِن كُلِ‏ّ الثَّمَرَ تِ إنَّ فِى ذَ لِكَ لَآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ).۲

الحديث‏

۱۷۱۷.الإمام الكاظم عليه السلام - لِهِشامِ بنِ الحَكَمِ - : يا هِشامُ ، إنَّ اللَّهَ تَبارَكَ وتَعالى‏ بَشَّرَ أهلَ العَقلِ وَالفَهمِ في كِتابِهِ فَقالَ : (فَبَشِّرْ عِبَادِ * الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أحْسَنَهُ اُوْلاَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَ اُوْلاَئِكَ هُمْ اُوْلُواْ الْأَلْبَبِ) .۳
يا هِشامُ، إنَّ اللَّهَ تَبارَكَ وتَعالى‏ أكمَلَ لِلنّاسِ الحُجَجَ بِالعُقولِ ، ونَصَرَ النَّبِيّينَ بِالبَيانِ ، ودَلَّهُم عَلى‏ رُبوبِيَّتِهِ بِالأَدِلَّةِ ، فَقالَ : (وَ إلَهُكُمْ إلَهٌ وَ حِدٌ لَّا إلَهَ إلَّا هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ * إنَّ فِى خَلْقِ السَّمَوَ تِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلَفِ الَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِى تَجْرِى فِى الْبَحْرِ بِمَا يَنفَعُ النَّاسَ وَ مَا أنزَلَ اللَّهُ مِنَ اسَّمَاءِ مِن مَّاءٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَ بَثَّ فِيهَا مِن كُلِ‏ّ دَابَّةٍ وَ تَصْرِيفِ الرِّيَحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ لَآيَتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ) .۴
يا هِشامُ، قَد جَعَلَ اللَّهُ ذلِكَ دَليلاً عَلى‏ مَعرِفَتِهِ بِأَنَّ لَهُم مُدَبِّراً ، فَقالَ : (وَسَخَّرَ لَكُمُ الَّيْلَ وَ النَّهَارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومُ مُسَخَّرَ تُ‏بِأَمْرِهِ إنَّ فِى ذَ لِكَ لَآيَتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ).۵وقالَ : (هُوَ الَّذِى خَلَقَكُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلا ثُمَّ لِتَبْلُغُواْ أشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُواْ شُيُوخًا وَ مِنكُم مَّن يُتَوَفَّى‏ مِن قَبْلُ وَ لِتَبْلُغُواْ أجَلًا مُّسَمًّى وَ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ)۶. وقالَ : (وَ اخْتِلَفِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَ مَا أنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن رِّزْقٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَ تَصْرِيفِ الرِّيَحِ)۷(وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ لَآيَتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ)۸وقالَ : (يُحْىِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ)۹. وقالَ : (وَ جَنَّتٌ مِّنْ أعْنَبٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِيلٌ صِنْوَانٌ وَ غَيْرُ صِنْوَانٍ يُسْقَى‏ بِمَاءٍ وَ حِدٍ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلَى‏ بَعْضٍ فِى الْأُكُلِ إنَّ فِى ذَ لِكَ لَآيَتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ) .۱۰وقالَ : (وَ مِنْ ءَايَتِهِ يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَ طَمَعًا وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَيُحْىِ بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إنَّ فِى ذَ لِكَ لَآيَتٍ لِّقَوْمٍ يعْقِلُونَ) .۱۱وقالَ : (قُلْ تَعَالَوْاْ أتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ ألَّا تُشْرِكُواْ بِهِ شَيًْا وَبِالْوَ لِدَيْنِ إحْسَنًا وَلَا تَقْتُلُواْ أوْلَدَكُم مِّنْ إمْلَقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإيَّاهُمْ وَلَا تَقْرَبُواْ الْفَوَ حِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَلَا تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِى حَرَّمَ اللَّهُ إلَّا بِالْحَقِ‏ّ ذَ لِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ) .۱۲وقالَ : (هَل لَّكُم مِّن مَّا مَلَكَتْ أيْمَنُكُم مِّن شُرَكَاءَ فِى مَا رَزَقْنَكُمْ فَأَنتُمْ فِيهِ سَوَاءٌ تَخَافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أنفُسَكُمْ كَذَ لِكَ نُفَصِّلُ الْآيَتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ) .۱۳
يا هِشامُ ، ما بَعَثَ اللَّهُ أنبِياءَهُ ورُسُلَهُ إلى‏ عِبادِهِ إلّا لِيَعقِلوا عَنِ اللَّهِ ، فَأَحسَنُهُمُ استِجابَةً أحسَنُهُم مَعرِفَةً ، وأعلَمُهُم بِأَمرِ اللَّهِ أحسَنُهُم عَقلاً ، وأكمَلُهُم عَقلاً أرفَعُهُم دَرَجَةً فِي الدُّنيا وَالآخِرَةِ.۱۴

1.الروم : ۲۱ .

2.النحل : ۱۰ و ۱۱ .

3.الزمر: ۱۷ و ۱۸ .

4.البقرة: ۱۶۳ و ۱۶۴ .

5.النحل: ۱۲ .

6.غافر: ۶۷ .

7.الجاثية : ۵ و تمام الآية (ءَايَتٌ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ) .

8.البقرة : ۱۶۴ .

9.الحديد: ۱۷.

10.الرعد: ۴ .

11.الروم: ۲۴ .

12.الأنعام: ۱۵۱ .

13.الروم: ۲۸ .

14.الكافي : ج ۱ ص ۱۳ ح ۱۲ عن هشام بن الحكم ، بحار الأنوار : ج ۱ ص ۱۳۶ ح ۳۰ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5800
صفحه از 580
پرینت  ارسال به