۱۶۹۵.الاحتجاج: روايت شده است كه امير مؤمنان عليه السلام در ضمن سخنرانى كه چند روز پس از فتح بصره ايراد كرد ، به نقل از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله فرمود: «اى على! تو پس از من زنده مى‏مانى و به امّتم گرفتار مى‏شوى و [روز قيامت‏] در پيشگاه خدا از تو شكايت مى‏شود . پس براى آن شكايت ، جوابى آماده كن» .
گفتم : پدر و مادرم به فدايت! برايم بيان فرما كه اين فتنه‏اى كه به آن گرفتار مى‏شوم، چه فتنه‏اى است؟ و پس از شما بر چه اساسى با آنان جهاد كنم؟
به من فرمود: به زودى پس از من ، با ناكثان و قاسطان و مارقان مى‏جنگى - و نام و نشان يكايك آنان را به من گفت - و با كسانى از امّتم كه بر خلاف قرآن و سنّت من اند ، مى‏جنگى ؛ همانان كه در دين ، به رأى خود ، عمل مى‏كنند ، حال آن كه در دين ، جاى رأى [شخصى‏] نيست ؛ بلكه دين فقط امر و نهى خداست.
گفتم : اى پيامبر خدا! راه پيروز شدن در [آن دعوا و] شكايتِ روز قيامت چيست؟
فرمود: چون آن فتنه پيش آمد، تو بر راه راست بمان. آن گاه كه مردمَت هدايت را تابع هوس، و قرآن را تابع رأى كردند و آن را بر اساس رأى خويش تفسير نمودند و براى [ توجيه‏] چيزهايى كه دلخواه آنان است و از گراييدن به دنيا ناشى مى‏شود، در قرآن ، به دنبال دليل رفتند ، تو رأى را تابع قرآن كن ، و آن گاه كه فرقه‏هاى غافل، و فرمان‏روايان سركش، و رهبران پيمان‏شكن (ناكثان) ، و گروه ستمگر (قاسطان) و طايفه منحرف (مارقان) - كه اهلِ دروغِ نابود كننده، و هوسِ به طغيان كشاننده ، و شبهات بى‏پايه اند ^۱ - كلمات [خدا] را از جايگاه‏هاى [حقيقى‏]شان تغيير دادند، تو از برترىِ عاقبت [و از آخرت،] دست بر مدار ؛ زيرا عاقبت ، از آنِ پرهيزگاران است.

۱۶۹۶.امام على عليه السلام: بسا گم‏راهى‏اى كه با آيه‏اى از كتاب خدا آراسته شود ، همچنان كه درهم مسى با روكشى از نقره آراسته مى‏گردد!

۱۶۹۵.الاحتجاج : رُوِيَ أنَّ أميرَ المُؤمِنينَ عليه السلام قالَ في أثناءِ خُطبَةٍ خَطَبَها بَعدَ فَتحِ البَصرَةِ بِأَيّامٍ ، حاكِياً عَنِ النَّبِيِّ صلى اللَّه عليه و آله قَولَهُ: يا عَلِيُّ ، إنَّكَ باقٍ بَعدي ، ومُبتَلىً بِاُمَّتي ومُخاصَمٌ بَينَ يَدَيِ اللَّهِ ، فَأَعِدَّ لِلخُصومَةِ جَواباً ، فَقُلتُ: بِأَبي أنتَ واُمّي ، بَيِّن لي ما هذِهِ الفِتنَةُ الَّتي اُبتَلى‏ بِها؟ وعَلى‏ ما اُجاهِدُ بَعدَكَ؟ فَقالَ لي: إنَّكَ سَتُقاتِلُ بَعدِي النّاكِثَةَ وَالقاسِطَةَ وَالمارِقَةَ ، وجَلّاهُم وسَمّاهُم رَجُلاً رَجُلاً ، وتُجاهِدُ مِن اُمَّتي كُلَّ مَن خالَفَ القُرآنَ وسُنَّتي ، مِمَّن يَعمَلُ فِي الدّينِ بِالرَّأيِ ، ولا رَأيَ فِي الدّينِ ، إنَّما هُوَ أمرُ الرَّبِّ ونَهيُهُ .
فَقُلتُ: يا رَسولَ اللَّهِ ، فَأَرشِدني إلَى الفَلجِ‏^۱ عِندَ الخُصومَةِ يَومَ القِيامَةِ.
فَقالَ: نَعَم ، إذا كانَ ذلِكَ كَذلِكَ فَاقتَصِر عَلَى الهُدى‏ إذا قَومُكَ عَطَفُوا الهُدى‏ عَلَى الهَوى‏ ، وعَطَفُوا القُرآنَ عَلَى الرَّأيِ ، فَتَأَوَّلوهُ‏^۲ بِرَأيِهِم ، بِتَتَبُّعِ الحُجَجِ مِنَ القُرآنِ لِمُشَتَهياتِ الأَشياءِ الطّارِيَةِ عِندَ الطُّمَأنينَةِ إلَى الدُّنيا ؛ فَاعطِف أنتَ الرَّأيَ عَلَى القُرآنِ ، وإذا قَومُكَ حَرَّفُوا الكَلِمَ عَن مَواضِعِهِ عِندَ الأَهواءِ السّاهِيَةِ ، وَالاُمَراءِ الطّاغِيَةِ ، وَالقادَةِ النّاكِثَةِ ، وَالفِرقَةِ القاسِطَةِ ، وَالاُخرَى المارِقَةِ أهلِ الإِفكِ المُردي ، وَالهَوَى المُطغي ، وَالشُّبهَةِ الخالِفَةِ^۳ ، ولا تَنكُلَنَّ عَن فَضلِ العاقِبَةِ ؛ فَإِنَّ العاقِبَةَ لِلمُتَّقينَ .^۴

۱۶۹۶.الإمام عليّ عليه السلام : كَم مِن ضَلالَةٍ زُخرِفَت بِآيَةٍ مِن كِتابِ اللَّهِ ، كَما يُزَخرَفُ الدِّرهَمُ النُّحاسُ بِالفِضَّةِ المُمَوَّهَةِ .^۵