255
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم

فصل پنجم : آفات تفسير و تأويل‏

۵ / ۱

اشتباه در تفسير

۱۶۸۹.پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله: در ميان امّت من ، گروهى هستند كه قرآن را مى‏خوانند و آن را مانند پراكنده شدن خرماهاى خشكيده نامرغوب مى‏پراكنند۱ و آن را بر خلاف معنايش تأويل مى‏كنند.

۱۶۹۰.پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله: پس از خود، براى امّتم از سه چيز مى‏ترسم: اين كه قرآن را تأويلات نابه‏جا كنند، يا از لغزش‏هاى عالمان ، دنباله‏روى نمايند، يا مال در ميانشان فراوان شود ، به طورى كه سركش و سرمست شوند . من ، راه نجات از اين وضعيت را به شما خبر مى‏دهم: امّا قرآن، به [آياتِ‏] محكم آن عمل كنيد و به متشابهش ايمان داشته باشيد ، و امّا عالِم ، در انتظار بازگشتش بمانيد و از لغزشش پيروى نكنيد ، و امّا ثروت ، راه نجات از آن ، گزاردن شكر نعمت و ادا كردن حقّ آن (پرداخت حقوق شرعى) است .

۱۶۹۱.پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله: بيشترين چيزى كه پس از [مرگ‏] خود ، از آن بر امّتم مى‏ترسم، وجود مردى است كه قرآن را نابه‏جا تأويل [و تفسير] كند، و مردى كه خود را به اين كار (خلافت و جانشينى من) ، سزاوارتر از غير خود بداند.

1.واژه «دَقَل» كه در متن عربى حديث آمده ، به معناى خرماى خشكيده و نامرغوبى است كه بر شاخه‏ها مى‏ماند و با تكان دادن ، به اطراف پراكنده مى‏شود . مراد ، اين است كه قرآن را تند تند و بدون دقّت در معانى آن مى‏خوانند، يا مراد ، اين است كه آن را كُند كُند و با فاصله دادن كلمات از هم مى‏خوانند .


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم
254

الفصل الخامس : آفات التفسير والتأويل‏

۵ / ۱

الخطأ في التفسير

۱۶۸۹.رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله : إنَّ في‏اُمَّتي قَوماً يَقرَؤونَ القُرآنَ يَنثِرونَهُ نَثرَ الدَّقَلِ‏۱ ، يَتَأَوَّلونَهُ عَلى‏ غَيرِ تَأويلِهِ.۲

۱۶۹۰.عنه صلى اللَّه عليه و آله : إنَّما أتَخَوَّفُ عَلى‏ اُمَّتي مِن بَعدي ثَلاثَ خِصالٍ: أن يَتَأَوَّلُوا القُرآنَ عَلى‏ غَيرِ تَأويلِهِ ، أو يَتَّبِعوا زَلَّةَ العالِمِ ، أو يَظهَرَ فيهِمُ المالُ حَتّى‏ يَطغَوا ويَبطَروا ، وسَاُنَبِّئُكُمُ المَخرَجَ مِن ذلِكَ: أمّا القُرآنُ فَاعمَلوا بِمُحكَمِهِ وآمِنوا بِمُتَشابِهِهِ ، وَأَمّا العالِمُ فَانتَظِروا فَيئَتَهُ وَلاتَتَّبِعوا زَلَّتَهُ ، وَأَمّا المالُ فَإِنَّ المَخرَجَ مِنهُ شُكرُ النِّعمَةِ وَأَداءُ حَقِّهِ .۳

۱۶۹۱.عنه صلى اللَّه عليه و آله : أكثَرُ ما أتَخَوَّفُ عَلى‏ اُمَّتي مِن بَعدي رَجُلٌ يَتَأَوَّلُ القُرآنَ يَضَعُهُ عَلى‏ غَيرِ مَواضِعِهِ ، ورَجُلٌ يَرى‏ أنَّهُ أحَقُّ بِهذَا الأَمرِ مِن غَيرِهِ .۴

1.الدقل: هو ردي‏ء التمر ويابسه وما ليس له اسم خاصّ ، فتراه ليبسه ورداءته لا يجتمع ويكون منثوراً (النهاية : ج ۲ ص ۱۲۷ «دقل») .

2.تفسير ابن كثير : ج ۲ ص ۷ عن حذيفة ، التاريخ الكبير : ج ۴ ص ۳۰۱ الرقم ۲۹۰۷ ، الدرّ المنثور: ج ۲ ص ۱۴۹ نقلاً عن أبي يعلى عن حذيفة .

3.الخصال : ص ۱۶۴ ح ۲۱۶ عن محمّد بن كعب .

4.المعجم الأوسط: ج ۲ ص ۲۴۲ ح ۱۸۶۵ عن عمر ؛ منية المريد : ص ۳۶۹ وليس فيه ذيله .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5518
صفحه از 580
پرینت  ارسال به