189
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم

۱۶۲۴.الكافى - به نقل از هشام بن حكم - : ابو شاكر دَيَصانى گفت: در قرآن، آيه‏اى است كه همان سخن ماست.
گفتم: كدام آيه؟
گفت: (او كسى است كه هم در آسمان، خداست و هم در زمين، خداست) .
من ندانستم كه چه جوابى به او بدهم. به حج رفتم و ماجرا را به امام صادق عليه السلام گفتم. ايشان فرمود: «اين، سخن يك زنديقِ بدذات است. چون نزدش باز گشتى، به او بگو: نام تو در كوفه چيست؟ خواهد گفت: فلان. بگو: نامت در بصره چيست؟ خواهد گفت: فلان. بگو: پروردگار ما، اللَّه، نيز چنين است: در آسمان، خداست، در زمين، خداست، در درياها، خداست، در بيابان‏ها خداست، و در همه جا خداست» .

۴ / ۱۴

تفسير آيه‏هاى متشابه‏

۱۶۲۵.امام صادق عليه السلام - در باره اين سخن خداى عزّ وجلّ: (پس چون ما را به خشم آوردند، آنان را به سختى، كيفر داديم) - : خداى عزّ وجلّ ، همچون به خشم آمدن ما به خشم نمى‏آيد؛ بلكه او دوستانى براى خود آفريده كه خشمگين مى‏شوند و خشنود مى‏گردند، و آنها آفريدگان و پرورده‏شدگان هستند و خدا، خشنودى آنها را خشنودى خود و خشم آنها را خشم خود دانسته است؛ چرا كه آنها را دعوت كنندگان به سوى خود و راه‏نمايان بر خود قرار داده است و از اين روست كه چنين مقامى دارند؛ امّا اين، بدان معنا نيست كه آنچه به آنها مى‏رسد، خدا را نيز فرا مى‏گيرد؛ بلكه مقصود، همان است كه در اين جمله‏ها قصد شده است: «هركه به دوست من اهانت كند، به جنگ من آمده و مرا به پيكار خوانده است» و (هر كه از فرستاده فرمان بَرَد، بى شك، خدا را فرمان برده است) و (بى شك، كسانى كه با تو بيعت مى‏كنند، با خدا بيعت مى‏كنند. دست خدا، بالاى دست‏هاى آنان است).
پس همه اين جمله‏ها و همانند آنها به همان معناست كه برايت گفتم، و همين طور است خشنودى و خشم و چيزهاى ديگرى كه همانند اينهاست، و اگر خدا دچار خشم و رنجش شود - در حالى كه اين دو را خدا آفريده و پديد آورده است - ، گوينده اين سخن مى‏تواند بگويد: آفريدگار ، روزى نابود خواهد شد ؛ زيرا اگر خشم و رنجش در او راه يابد، دگرگونى در او راه مى‏يابد و در اين صورت، از نابودى در امان نخواهد بود و در اين صورت، ايجاد كننده از ايجاد شده، و نيرو بخشنده از نيرو گرفته، و آفريدگار از آفريده شده، [متمايز و] شناخته نمى‏شود، و خدا از اين سخن، بسى برتر است.


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم
188

۱۶۲۴.الكافي عن هشام بن الحكم : قالَ أبو شاكِرٍ الدَّيَصانِيُّ : إنَّ فِي القُرآنِ آيَةً هِيَ قَولُنا ، قُلتُ : ما هِيَ؟ فَقالَ : (وَ هُوَ الَّذِى فِى السَّمَاءِ إِلَهٌ وَ فِى الْأَرْضِ إِلَهٌ)۱فَلَم أدرِ بِما اُجيبُهُ . فَحَجَجتُ فَخَبَّرتُ أبا عَبدِاللَّهِ عليه السلام فَقالَ : هذا كَلامُ زِنديقٍ خَبيثٍ ، إذا رَجَعتَ إلَيهِ فَقُل لَهُ : مَا اسمُكَ بِالكوفَةِ؟ فَإِنَّهُ يَقولُ : فُلانٌ . فَقُل لَهُ : مَا اسمُكَ بِالبَصرَةِ؟ فَإِنَّهُ يَقولُ : فُلانٌ ، فَقُل ، كَذلِكَ اللَّهُ رَبُّنا ، فِي السَّماءِ إلهٌ ، وفِي الأَرضِ إلهٌ ، وفِي البِحارِ إلهٌ ، وفِي القِفارِ إلهٌ ، وفي كُلِّ مَكانٍ إلهٌ .۲

۴ / ۱۴

ما يُفَسِّرُ المُتَشابِهاتِ‏

۱۶۲۵.الإمام الصادق عليه السلام - في قَولِ اللَّهِ عزّ وجلّ : (فَلَمَّا ءَاسَفُونَا انتَقَمْنَا مِنْهُمْ)۳- : إنَّ اللَّهَ عزّ وجلّ لا يَأسَفُ كَأَسَفِنا ، ولكِنَّهُ خَلَقَ أولياءَ لِنَفسِهِ يَأسَفونَ ويَرضَونَ وهُم مَخلوقونَ مَربوبونَ ، فَجَعَلَ رِضاهُم رِضا نَفسِهِ وسَخَطَهُم سَخَطَ نَفسِهِ ؛ لِأَنَّهُ جَعَلَهُمُ الدُّعاةَ إِلَيهِ والأَدِلّاءَ عَلَيهِ ، فَلِذلِكَ صاروا كَذلِكَ ، ولَيسَ أنَّ ذلِكَ يَصِلُ إلَى اللَّهِ كَما يَصِلُ إلى‏ خَلقِهِ ، لكِن هذا مَعنى‏ ما قالَ مِن ذلِكَ ، وقَد قالَ : «مَن أهانَ لي وَلِيّاً فَقَد بارَزَني بِالمُحاربَةِ ودَعاني إلَيها» ، وقالَ : و (مَّن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ)۴ ، وقالَ : (إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ) .۵
فَكُلُّ هذا وشِبهُهُ عَلى‏ ما ذَكَرتُ لَكَ ، وهكَذَا الرِّضا وَالغَضَبُ وغَيرُهُما مِنَ الأَشياءِ مِمّا يُشاكِلُ ذلِكَ ، ولَو كانَ يَصِلُ إِلَى اللَّهِ الأَسَفُ وَالضَّجَرُ ، وهُوَ الَّذي خَلَقَهُما وأنشَأَهُما لَجازَ لِقائِلِ هذا أن يَقولَ : إنَّ الخالِقَ يَبيدُ يَوماً ما ؛ لِأَنَّهُ إذا دَخَلَهُ الغَضَبُ وَالضَّجَرُ دَخَلَهُ التَّغييرُ ، وإذا دَخَلَهُ التَّغييرُ لَم يُؤمَن عَلَيهِ الإِبادَةُ ، ثُمَّ لَم يُعرَفِ المُكَوِّنُ مِنَ المُكَوَّنِ ، ولَا القادِرُ مِنَ المَقدورِ عَلَيهِ ، ولَا الخالِقُ مِنَ المَخلوقِ ، تَعالَى اللَّهُ عَن هذَا القَولِ عُلُوّاً كَبيراً .۶

1.الزخرف : ۸۴ .

2.الكافي : ج ۱ ص ۱۲۸ ح ۱۰ ، التوحيد : ص ۱۳۳ ح ۱۶ ، بحار الأنوار : ج ۳ ص ۳۲۳ ح ۲۱ .

3.الزخرف : ۵۵ .

4.النساء : ۸۰ .

5.الفتح : ۱۰ .

6.الكافي : ج ۱ ص ۱۴۴ ح ۶ عن حمزة بن بزيع ، التوحيد : ص ۱۶۸ ح ۲ ، معاني الأخبار : ص ۱۹ ح ۲ كلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۶۵ ح ۲ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5492
صفحه از 580
پرینت  ارسال به