پس از ظهور آن است.۱
برخى گفتهاند كه جدال و مراء ، بيشتر در مسائل علمى به كار مىروند و مخاصمه در امور دنيوى؛ در مراء ، هدف، اظهار فضل و كمال است و در جدال ، تحقير و عاجز كردن طرف مقابل؛ جدال ، در مسائل علمى و مراء ، اعم از آن است؛ مراء ، جنبه دفاعى دارد و جدال ، اعم از آن است.۲
معناى اصطلاحى جدل را مىتوان برگرفته از معناى لغوى «بر زمين زدن» دانست؛ يعنى گويا مجادل ، بر حريف خود غلبه كرده و او را بر زمين زده است؛ نيز مىتوان به معناى «پيچ دادن طناب» برگرداند؛ يعنى مجادل ، حريف را پيچانده و او را از رأى خود باز داشته است.۳
شايان ذكر است كه جَدَل و مشتقات آن ۲۹ بار در قرآن آمدهاند و در معانى مجادله حق و باطل و دفاع استعمال شدهاند. بيشتر استعمالات قرآنى جدل در مذمّت به كار رفته است.
جَدَل، در اصطلاح منطق
جدل در اصطلاح منطقيان ، صناعتى علمى است كه رهاورد آن توانمندى بر اقامه حجت از مقدمات مسلّم بر هر مطلوبى است. جدل بدين معنا ، داراى دو مفهوم است: ۱. مطلق و كلى كه در همه علوم به كار مىرود. ۲. خاص كه مراد از آن يكى از اقسام صناعات خمس منطق (برهان، خطابه، مغالطه، شعر، جدل) و از اقسام قياس است. جدل يا قياس جدلى در منطق، قياسى مولَّف از مشهورات و مسلّمات و غرض از آن الزام خصم و اسكات كسى است كه از ادراك مقدمات برهان قاصر
