می‌گوید: اگر حُسن و قُبح عقلی باشد، لازم می‌آید که کسی که واجب را ترک کرد و یا مرتکب حرام شد، عِقاب شود؛ چه پیش از شرع و چه پس از شرع، در حالی که طبق آیه تا وقتی رسول فرستاده نشده، خداوند متعال عذاب نمی‌کند. او می‌گوید:
لو حسن الفعل أو قبح عقلاً لزم تعذیب تارك الواجب ومرتكب الحرام، سواء ورد الشرع أم لا بناء على أصلهم فی وجوب تعذیب من استحقه إذا مات غیر تائب واللازم باطل لقوله تعالى (وما كُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولاً).۱
گویا تفتازانی در این نقد به نظریه قبحِ تخلف از وعیدِ معتزله ناظر است که طبق آن هر گناهکاری که بدون توبه از دنیا برود، چون مستحق عذاب است خداوند او را عذاب خواهد کرد؛ زیرا تخلف از وعید قبیح است. بنابراین، این اِشکال تفتازانی به نظریه قبح خلف وعید وارد است نه به اصل حُسن و قُبح ذاتی و عقلی. امامیه که حُسن و قُبح ذاتی و عقلی را قبول دارند، نظریه قبحِ خلفِ وعید را قبول ندارند؛ زیرا بخشش گناه قبیح نیست.
باید توجه داشت که حُسن و قُبح عقلی، استحقاق کیفر را اثبات می‌کند و آیه شریفه صحبتی درباره استحقاق کیفر نمی‌کند، بلکه می‌فرماید خداوند بدون ارسال رسول کیفر نمی‌کند. به عبارت دیگر، بر اساس حُسن و قُبح عقلی، بدون وجود رسول هم اگر کسی مبادرت به ظلم، قتل و دزدی کرد، مستحق عِقاب است، اما ممکن است خداوند، گناهکار را ببخشد و او را عذاب نکند.
دلیل ششم: تنافی حُسن و قُبح ذاتی با اختیار خداوند متعال
اگر حُسن و قُبح فعل، به ذات فعل، یا صفات فعل، یا جهت ملازم با فعل برگردد، خداوند متعال در حکم کردن مختار نخواهد بود؛ در حالی که به اِجماع مسلمین
