93
معناشناسی مراتب معرفت در قرآن (با تأکید بر روش معناشناسی شناختی)

فراوان درخواست معجزات دیگری داشتند و معجزات پیامبران را دلیل روشن نمی‏دانستند. قرآن مجادلات کافرانی را که از آنها به عنوان شاک یاد کرده، ضمن فرازهایی توضیح داده است:

(قالُوا يا صالِحُ قَدْ كُنْتَ فينا مَرْجُوًّا قَبْلَ هذا أَ تَنْهانا أَنْ نَعْبُدَ ما يَعْبُدُ آباؤُنا؛۱

گفتند ای صالح تو پیش از این مایه امید ما بودی آیا ما را از پرستش آنچه پدرانمان می‏پرستیدند نهی می‏کنی).

(جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَرَدُّوا أَيْدِيَهُمْ في‏ أَفْواهِهِمْ وَ قالُوا إِنَّا كَفَرْنا بِما أُرْسِلْتُمْ بِهِ؛۲

پیامبرانشان دلایل روشن برای آنان آوردند ولی آنها (از روی تعجب و استهزا) دست بر دهان گرفتند و گفتند ما به آنچه شما فرستاده شده‏اید کافریم).

(قالُوا إِنْ أَنْتُمْ إلَّا بَشَرٌ مِثْلُنا تُريدُونَ أَنْ تَصُدُّونا عَمَّا كانَ يَعْبُدُ آباؤُنا فَأْتُونا بِسُلْطانٍ مُبينٍ؛۳

آنها گفتند شما انسان‏هایی همانند ما هستید می‏خواهید ما را از آنچه پدرانمان می‏پرستیدند بازدارید شما دلیل و معجزه روشنی برای ما بیاورید).

(أَ أُنْزِلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ مِنْ بَيْنِنا؛۴

آیا از میان همه ما قرآن تنها بر او (محمد) نازل شد).

(قُلْتُمْ لَنْ يَبْعَثَ اللَّهُ مِنْ بَعْدِهِ رَسُولاً؛۵

گفتید هرگز خداوند بعد از او پیامبری مبعوث نخواهد کرد).

1.. سوره هود، آیه ۶۲.

2.. سوره ابراهیم، آیه ۹.

3.. سوره ابراهیم، آیه ۱۰.

4.. سوره ص، آیه ۸.

5.. سوره غافر، آیه ۳۴.


معناشناسی مراتب معرفت در قرآن (با تأکید بر روش معناشناسی شناختی)
92

دیدگاه قرآن، هدف کافران از شک چیزی جز بازی با حقیقت نیست؛ همان‏گونه که ابوهلال عسکری اشاره کرده است. لعب با عبث این تفاوت را دارد که لعب بدون اراده نیست و دارای غرض و هدفی است؛ معنای این سخن نیز این نیست که حتماً غرضی حکیمانه بر آن مترتب است. به این ترتیب، کافران در شک از روی اراده و اختیار و بر اساس دست‏یابی به یک هدف، بازی به راه می‏اندازند. در بررسی آیاتی که سخن از شک در آنها به میان آمده این مفهوم‏سازی، یعنی بازی کردن کافران در زمین شک، دیده می‏شود؛ از جمله در آیه زیر به روشنی بازی کافران در برابر استدلال پیامبران دیده می‏شود:

(قالَتْ رُسُلُهُمْ أَ فِي اللَّهِ شَكٌ‏ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يَدْعُوكُمْ لِيَغْفِرَ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَ يُؤَخِّرَكُمْ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى قالُوا إِنْ أَنْتُمْ إلَّا بَشَرٌ مِثْلُنا تُريدُونَ أَنْ تَصُدُّونا عَمَّا كانَ يَعْبُدُ آباؤُنا فَأْتُونا بِسُلْطانٍ مُبينٍ؛۱

رسولان آنها گفتند: «آيا در خدا شکّ است؟ خدايى كه آسمان‏ها و زمين را آفريده است. او شما را دعوت مى‏كند تا گناهانتان را ببخشد و تا موعد مقرّرى شما را باقى گذارد». آنها گفتند: «شما انسان‏هايى همانند ما هستيد، مى‏خواهيد ما را از آنچه پدرانمان مى‏پرستيدند بازداريد؛ شما دليل و معجزه روشنى براى ما بياوريد»).

با بررسی مجموع آیات شک، به‏ویژه آیاتی که در آنها سخن از بینات، شامل استدلال‏های عقلانی عمومی و معجزات پیامبران، به میان آمده است و پاسخی که کافران در برابر این ادله روشن بیان می‏کنند نحوه بازی کردنشان در زمین شک نشان داده می‏شود. کافران در برابر برهان‏های متقن از مغالطه استفاده می‏کردند و بر تقلید از پدرانشان اصرار می‏ورزیدند و با وجود مشاهده معجزات

1.. سوره ابراهیم، آیه ۱۰.

  • نام منبع :
    معناشناسی مراتب معرفت در قرآن (با تأکید بر روش معناشناسی شناختی)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1398
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 18439
صفحه از 416
پرینت  ارسال به