شکل ۱: حوزه شناختی معرفتنمایان
نمابرداری واژگانی شک در قرآن
نمابرداری واژگانی به معنای انتخاب یک واژه از یک پایه شناختی و بررسی رابطه میان آن نما و پایه شناختی است. پایه یا حوزه شناختی شک در قرآن حوزه معرفت نمایان دانسته شد. حال در بررسی متن آیات باید دنبال این موضوع باشیم که به چه دلیل از میان اعضای این حوزه در آیات، شک نما شده است. در برخی آیات دربردارنده مفهوم شک، این واژه در مقابل علم، یقین و ظن نما شده است.
در نمابرداری واژگانی شک با دو گونه نمابرداری مواجه میشویم: یکی شک به مثابه عدم العلم و دیگری شک به مثابه عدم ایمان.
نمابرداری شک به مثابه عدم العلم
آیاتی از قرآن علمی نبودن شک را مورد تأیید قرار دادهاند. برای مثال همانطور که بیان کردیم در آیه زیر شک از دایره علم خارج شده است.
(وَ قَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسيحَ عيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ وَ إِنَّ الَّذينَ اخْتَلَفُوا فيهِ لَفي شَكٍ مِنْهُ ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إلَّا اتِّباعَ الظَّنِّ وَ ما قَتَلُوهُ يَقيناً؛۱
و گفتارشان كه: «ما، مسيح عيسى بن مريم، پيامبر خدا را كشتيم» در حالى كه نه او را كشتند، و نه بر دار آويختند؛ لكن امر بر آنها مشتبه شد و كسانى كه در مورد (قتل) او اختلاف كردند از آن در شک هستند و علم به آن ندارند و تنها از گمان پيروى مىكنند و قطعاً او را نكشتند).