مقوله فرودست مراتب معرفت در قرآن
ملاکهایی که برای تعیین مقوله فرودست معین شدهاند،از این قرارند:
- مقولات بنیادی یا سطح پایه تعدد دارند، در حالی که مقولات سطح فرودست دارای تعدد کمی هستند؛
- مقولات سطح جزئیتر کاملاً به هم شبیهاند و اختلاف کمتری نسبت به دو سطح دیگر دارند؛ به همین دلیل نسبت به سطح پایه اطلاعات کمتری از جهان به ما میدهند؛
- مقولات جزئی معمولاً از لحاظ لفظی ترکیبیاند؛ یعنی از ترکیب یک یا دو واژه نامگذاری میشوند، در حالی که مقولات سطح پایه معمولاً از یک واژه تشکیل میشوند.۱
با توجه به ملاکهای فوق در قرآن میتوان علم الیقین، عین الیقین و حق الیقین را در موضوع یقین، ظن الجاهلیه، و ظن السوء و ظن الخیر را برای ظن و نفس المطمئنة و اطمینان قلب را در مورد اطمینان در مقولات فرودست نام برد. به این ترتیب، مقولهبندی مراتب معرفت در قرآن را میتوان به شکل زیر نشان داد.
شکل۲۰: مقولهبندی شناختی مراتب معرفت در قرآن