مقایسه پیشنمونه مراتب معرفت در قرآن
با توجه به پیشنمونههایی که از شک، ریب، ظن، یقین و اطمینان بیان شد، در پیشنمونه، نمیتوان مفهوم شک و ریب را در دایره معارف جای داد، مگر اینکه برخی از کاربردها که در لایههای دور از مرکز در شبکه شعاعی قرار گرفتهاند را نیز وارد کنیم. ظن، یقین و اطمینان دارای صبغه معرفتشناختیاند و در مقوله معرفت جای میگیرند. به این ترتیب در مقولهبندی شناختی، در مقولات پایه درجهبندی خواهند شد و معرفت مقوله فرادست آنان خواهد بود.
مقوله پایه مراتب معرفت در قرآن
مقولات پایه از منظر روانشناختی گشتالتی هستند؛ به این معنا که از قوانینی پیروی میکنند که مکتب گشتالت مطرح و زبانشناسان شناختی از آنها استفاده کردهاند.۱ از منظر فراگیری زبان، مقولات سطح پایه نخستین واژههاییاند که فراگرفته میشوند و از منظر لفظی معمولاً دارای ساختی کوتاهاند، به گونهای که معمولاً برای نامیدن آنها از یک واژه بهره گرفته میشود. از منظر مفهومی نیز مقولات سطح پایه پیشنمونهای هستند؛ یعنی نمونه اولیه مقولات را تشکیل میدهند.
با توجه به ویژگیهایی که در مورد مقولات سطح پایه بیان شد، میتوان ظن علمی، یقین و اطمینان را در زمره مقولات سطح پایه جای داد. هریک از این سه مفهوم دارای دو مفهوم معرفتشناختی و غیر معرفتشناختی است که در مصادیق معرفتشناختی خود در مقوله معرفت قرار خواهند گرفت. به همین دلیل و چون مقولات سطح پایه پیشنمونهای هستند، باید برای این سه پیشنمونهای یافت که شامل هر سه مصداق بشود.
با مقایسه ویژگیهای این سه واژه و با چشمپوشی از وجوه افتراق، میتوان