بخش چهارم:

جمع‏بندی

مقوله‏بندی مراتب معرفت در قرآن

(مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إيمانِهِ إلَّا مَنْ أُكْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإيمانِ وَ لكِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْراً فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظيمٌ).^۱

انتساب اطمینان معرفت‏شناختی به قلب نشان می‏دهد که قلب افزون بر کارکرد عاطفی، از کارکرد معرفت‏شناختی نیز برخوردار است. شاید در میان معارف فقط اطمینان به دو منبع استناد یافته باشد. اطمینان همان‏گونه که به قلب نسبت داده شده، به نفس نیز انتساب یافته است. به دو گونه اطمینان به نفس انتساب یافته است: ۱. انتساب به جزء اصلی ماهیت انسان و ۲. انتساب به تمام ماهیت انسانی، شامل بدن و فرابدن.