اختصاص به ظانی پیدا میکند که اماره برای وی حاصل شده است.
تأکید میکنیم که ظن در قرآن به معنای علم یا شبهه علمی است که علت آن امری شخصی است که قابلیت عمومی سازی ندارد. این دلیل شخصی بر نفس اتکا دارد. اگر اتکای آن بر امّارگی و هوسآلودگی نفس باشد، مذموم و اگر بر ابعاد اطمینانبخش یا قوای علمی نفس (نظیر علم اعطایی الهی، مانند علم تعبیر خواب) متکی باشد، حجت خواهد بود.
از دیدگاه قرآن، حجیت ظن بستگی به دلیل یا امارهای دارد که ظن از آن حاصل میشود. در صورتی که دلیل ظن امری باشد که برای شخص علم بیاورد، ظن حاصل از آن حجیت خواهد داشت و در غیر این صورت شبهعلم یا غیر علمی خواهد بود.
همچنین باید تأکید کنیم که ظن در قرآن به هیچ عنوان به معنای احتمال راجح نیامده است. به همین دلیل نمیتوان آیات ظن در قرآن را اصل اولیه در عدم حجیت ظن دانسته و به آنها استناد کرد.
ظن از حواس ظاهری به دست نمیآید؛ یعنی علمی که از اماره ظنی حاصل میشود، از طریق تأثیر مستقیم رؤیت، سمع، بصر، لامسه و سایر حواس ظاهری بر منابع معرفتی، شامل عقل، قلب و نظایر آن، حاصل نمیشود. به همین دلیل در آیه زیر ظن در مقابل یقین قرار گرفته است:
(وَ إِذا قيلَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ السَّاعَةُ لا رَيْبَ فيها قُلْتُمْ ما نَدْري مَا السَّاعَةُ إِنْ نَظُنُ إلَّا ظَنًّا وَ ما نَحْنُ بِمُسْتَيْقِنينَ؛۱
و هنگامی که گفته میشد «وعده خداوند حق است و در قیامت هیچ شکی نیست» شما میگفتید «ما نمیدانیم قیامت چیست؟ ما تنها گمانی
