شده‏اند. از این رو و به دلیل آنکه در این اثر معناشناسی روش بررسی است، آنها را توضیح نداده‏ایم. البته در برخی از قواعد که ابهام داشتند، برای آنکه خواننده در جریان تحلیل‏ها قرار بگیرد، توضیحات مختصری آورده‏ایم و خوانندگان محترم را برای مطالعه بیشتر در مورد معناشناسی به آثاری که در این موضوع نگارش یافته‏اند، ارجاع می‏دهیم. از مهم‏ترین آثار در معناشناسی میدان‏های معنایی کتاب‏های خدا و انسان در قرآن اثر توشیهیکو ایزوتسو، میدان‏های معنایی در کاربست قرآنی نگاشته محمد رکعی و شعبان نصرتی و بیولوژی نص اثر علیرضا قائمی‏نیا است.

ساختار پژوهش

مفاهیم، تعاریف و ویژگی‏های خاصی از واژه‏های مراتب معرفت در علوم لغت، منطق و اصول فقه بر اساس روش اجتهادی یا استقرایی ارائه شده‏اند که استعمال این معانی برای واژه‏های مراتب معرفت در قرآن نیاز به بررسی متنی دارد. برای مثال - آیا یقین، که از واژه‏های کلیدی علم و معرفت به شمار می‏رود، به یک حالت روان‏شناختی اطلاق می‏شود به این معنا که آن را ظنون متراکمی بدانیم که در مفهومش حالت آرامش و سکون در نظر گرفته شده است - یا این مفهوم تنها بر یک حالت ذهنی دلالت می‏کند؟ قرآن چه چشم‏اندازی از مفهوم یقین را نشان داده است؟

کتاب‏های لغت اطمینان را به معنای آرامش و سکون پس از اضطراب معنا کرده‏اند. بر این اساس، اطمینان در انسان یک حالت روان‏شناختی محض خواهد بود؛ اما آیا اطمینان معرفت‏شناختی نیز وجود دارد؟ دیدگاه قرآن درباره آن چیست؟

همچنین لغت‏دانان ظن را هم به معنای شک و هم به معنای یقین دانسته‏اند.

می‏توان با بررسی زبان به ماهیت و ساختار اندیشه انسان پی برد. از این رو، زبان‏شناسان شناختی به این نتیجه رسیدند که مطالعات زبان باید بر محور معنا شکل بگیرد؛ زیرا آنچه در واقع به طور مباشری با شناخت انسان رابطه دارد، معنا است و حواس شناختی انسان در این فرآیند نقش محوری دارند. به همین دلیل در دستور زبان شناختی، اصالت با معنا است و صورت و دستور زبان فرع معنا قرار می‏گیرند.

شناخت در حقیقت به معنای نحوه ادراک، یادگیری، یادسپاری و تفکر افراد درباره اطلاعات است.^۱ گروهی از روان‏شناسان معتقدند كه همه توانمندی‏های انسان چون ادراک، يادآوری و استدلال، در نظام پيچيده‏ای سازمان‏ يافته‏اند كه آن را شناخت می‏نامند. طرفداران نظريه‏های شناخت‏گرايی معتقدند كه انسان می‏تواند اطلاعات را تعبير و تفسير و رويدادها و مسائل روانی را پيش‏بينی کند. بنابراین، شناخت به تمام فرآيندهایی اطلاق می‏شود كه در آنها اطلاعاتی که از طریق حس به دست می‏آیند به صورت تغيير شكل، تعبير، تفسير، بازيافت و پردازش می‏شوند و به کار می‏روند. از این رو، زبان‏شناسان شناختی زبان را فرآیندی ذهنی می‏دانند که با دیگر قوای ذهنی و روانی انسان مرتبط است. اینکه انسان‏ها چگونه سخن می‏گویند و چه چیزی درباره تجربه‏های ذهنی خود می‏گویند، در حوزه پژوهشی زبان‏شناسی شناختی قرار می‏گیرد. در واقع وظیفه اصلی زبان‏شناسان شناختی بررسی روش‏های گوناگون پردازش اطلاعات مرتبط با واقع در ذهن از ورای گفتار یا نوشتار است.

اصول و قواعد معناشناسی شناختی و میدان‏های معنایی در آثار مختلفی که در زمینه معناشناسی و زبان‏شناسی به نگارش درآمده‏اند، به تفصیل بیان