حالت روانی (سکون نفس)
از ویژگیهایی که برخی از لغتدانان در مفهوم ظن در نظر گفتهاند، حالت روانی انسانی است. ابوهلال عسکری برای بیان تفاوت ظن با جهل سکون نفس را در معنای ظن وارد میداند. وی در تفاوت میان ظن و جهل بیان میکند که ظان هیچگاه خود را عالم تصور نمیکند و میداند که ظن دارد و احتمال مخالفت اعتقاد با واقع را موجه میشمارد و بر همین معنا سکون نفس دارد؛۱ بنابراین، مؤلفه سکون نفس در ظن وجود دارد.
با توجه به اینکه ظاهراً از دیدگاه ابوهلال، سکون نفس از آثار معنای ظن است نه از مؤلفههای معنایی، میتوان بررسی کرد که آیا سکون نفس از ویژگیهای اساسی معنای ظن به شمار میرود یا نه، به عبارت دیگر، ظن از دیدگاه ابوهلال دارای مفهوم احتمال راجح است و اگر سکون و آرامشی از این جهت برای ظان حاصل شود، امری نفسانی و روانشناختی است که از علم به حصول ظن ایجاد شده و بخشی از معنای ظن را تشکیل نمیدهد. حال آیا در مفهوم ظن در قرآن نیز حالت روانشناختی دیده میشود؟ باید در آیاتی که مصادیقی از ظن را در بر گرفتهاند بررسی صورت گیرد که آیا در این ظنون سکون و آرامشی از عدم علم یا حصول آن در نزد ظان دیده میشود یا نه. توضیح این نکته ضروری است که جدا از اینکه سکون و آرامش جزء اصلی معنای ظن باشد یا از آثار آن به شمار آید، میتوان آن را یکی از ویژگیها در به دست آوردن معنای پیشنمونه در نظر گرفت؛ زیرا در یافتن معنای پیشنمونه، جزو معنا بودن یا نبودن شرط نیست و صدق ویژگی بر آن کافی است. در صورتی که برخی از معانی ظن دارای آثار سکون و آرامش روانی برای ظان