معنا را تأیید می‏کند که فرآیند ظن فرآیند خاصی است که شامل یقین، شک و مانند آنها نیست؛ چراکه در چنین صورتی وجهی برای نمابرداری واژگانی از ظن در این عبارت وجود نداشت. به عبارت دیگر، اگر مراد از ویژگی‏های حجیت همان شرایط حصول یقین یا شک می‏بود، استفاده از ظن هیچ‏گونه وجه معناشناختی نداشت و غیر حکیمانه به نظر می‏رسید. از این جهت و به لحاظ واژگانی، واژه ظن ویژگی‏هایی در معنای خود دارد که در مفهوم شک و یقین وجود ندارد و همان نکات معنایی سبب شده در این آیات این واژه انتخاب شود و در این جایگاه قرار گیرد. آنچه مهم است یافتن ویژگی‏های منحصر به فرد و متمایزی است که پشتوانه این مفهوم - ظن - می‏شوند.

نمابرداری از ظن با وصف خیر و سوء این نکته را نیز مشخص می‏سازد که اصل اولیه قرآنی در ظن را نمی‏توان عدم حجیت دانست، بلکه قرآن ظنون را نه به طور مطلق حجت دانسته و نه مطلقاً حجیت آنها را انکار کرده است. برخی تلاش کرده‏اند نشانه‏هایی برای ظن خیر مشخص کنند تا با آنها اماراتی بر خروج این‏گونه ظنون (ظن خیر) از دایره اصل اولیه ارائه دهند؛ اما این نشانه‏ها قرائن معناشناختی نیستند و فقط تکیه بر استعمال و مصادیق خاصی دارند که مصادره به مطلوب شده‏اند. برای نمونه، راغب اصفهانی در بیان این شواهد می‏نویسد:

ظن اسمی است که از اماره حاصل می‏شود؛ هرگاه آن اماره تقویت شود به علم منتهی می‏شود و هرگاه بسیار ضعیف شود، از حد توهم تجاوز نخواهد کرد و هرگاه قوی شود یا قوی تصور شود با أن مشدد یا مخفف می‏آید و هرگاه ضعیف باشد با ان که اختصاص به معدومان از قول و فعل دارد،^۱ استعمال می‏شود.^۲

این آیات باید معنای این ظن را حدیث نفس و اندیشه دانست.^۱

جای انکار نیست که مبانی معرفتی می‏توانند صفت اخلاقی به خود بگیرند، با این حال باید اذعان کرد که خود ظن یک مفهوم اخلاقی نیست، بلکه امری معرفتی است که می‏تواند به صفات اخلاقی نظیر خیر و شر متصف شود؛ یعنی همان‏گونه که اعمال جوارحی انسان متصف به خیر و شر می‏شوند، گونه‏‏هایی از فرآیند معرفتی و جوانحی وجود دارند که ممکن است از جانب شرع یا عقل معتبر شناخته شوند و از آنها با عنوان خیر یاد شود یا عقل و شارع آن را نامعتبر بدانند و عنوان سوء را برایشان در نظر بگیرند. بنابراین، در ماهیت و معنای ظن مؤلفه اخلاقی قرار ندارد و خیر و شر بودن آن از جهت مفهوم نیست؛ چراکه مفاهیم واژگان، ذاتاً حَسَن یا قبیح نیستند. در چنین صورتی آیا ظن در این آیات به معنای حدیث نفس یا اندیشه است؟ به این معنا که اگر اندیشه و حدیث نفس انسان از راه‏های صواب به دست آمده باشد، خیر و اگر از طرق صحیح حاصل نشده باشد، سوء نام گیرد. باید دانست که اندیشه و حدیث نفس ممکن است از یک فرآیند روان‏شناختی پدید آیند یا حاصل فرآیندی معرفتی باشند. به هر حال اندیشه و حدیث نفس لزوماً حاصل یک فرآیند به شمار می‏روند و خود فرآیند نیستند. اندیشه و حدیث نفس می‏توانند ظنی یا یقینی و علمی باشند؛ همچنان که می‏توانند از شک به دست آمده باشند. بنابراین، در حجیت و عدم حجیت تابع فرآیندی هستند که از آن شکل می‏گیرند. این فرآیندها اگر از ویژگی‏های حجیت برخوردار باشند، ظن خیر حاصل می‏شود و اگر ویژگی‏های حجیت را نداشته باشند، ظن سوء.

باید در نظر داشت که نمابرداری واژگانی ظن به هر شکل آن ضرورتاً این