أرابني كذا إرابة إذا حملک على اتهامه و سوء الظن به‏.^۱

معنای اتهام با آیاتی که از لحاظ ساختار و واژگان با فراز مذکور یکسان‏اند نیز سازگاری دارد، با این تفاوت که از زبان خداوند در مورد کافران مطرح شده‏اند:

(وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ فَاخْتُلِفَ فيهِ وَ لَوْ لا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَ إِنَّهُمْ لَفي‏ شك مِنْهُ مُريبٍ‏؛^۲

ما به موسى كتاب آسمانى داديم، سپس در آن اختلاف شد. و اگر فرمان قبلى خدا (در زمينه آزمايش و اتمام حجت بر آنها) نبود، در ميان آنان داورى مى‏شد و آنها (هنوز) در شک‏اند؛ شكى آميخته به بدگمانى).

اتهام‏زنی به خداوند و آیات الهی در این آیه نیز دیده می‏شود. ممکن است این اتهام به دلیل لحن شدید آیه و وعده عذاب از مراتب بالای اتهام باشد و به نوعی انکار منجر شده باشد؛ اما معنای مرکزی اتهام وجود دارد. در مراحل بالاتر اتهام به اقدامی عملی، شامل تکذیب و انکار، می‏انجامد که نمونه آن را می‏توان در دو آیه زیر مشاهده کرد:

(أَ في‏ قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَمِ ارْتابُوا أَمْ يَخافُونَ أَنْ يَحيفَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ رَسُولُهُ بَلْ أُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛^۳

آيا در دل‏هاى آنان بيمارى است، يا شک و ترديد دارند، يا مى‏ترسند خدا و رسولش بر آنان ستم كنند؟ نه، بلكه آنها خودشان ستمگرند).

بر اساس این آیه، کسانی که ارتیاب دارند به مرض قلب دچارند و خداوند آنان را ستم‏کار خوانده است. از آنجا که ظلم در هر حالت آن ملازم با عملی است، مشخص می‏شود که ارتیاب در این دسته از کافران سر از عملی ظالمانه

است که در امور مادی نظیر قرض به وجود می‏آیند. به همین دلیل، در این آیه برای تردید از فعل ریب استفاده شده تا نشان‏دهنده تردید همراه با نگاه اتهام‏گونه باشد. با توجه به همین وجه، بسیاری از مفسران و مترجمان قرآن در ترجمه واژه «تَرْتابُوا» عبارت‏هایی نظیر نزاع و گفت‏وگو، اختلاف،^۱ ارتیاب در قلوب و بهتان^۲ و انکار حق^۳ را آورده‏اند. این ترجمه‏ها نشان می‏دهند که مفسران به این مفهوم‏سازی الهی توجه داشته‏اند، اگرچه ممکن است دلیل آن را در معنای دیگری نظیر تهمت یافته باشند. در سایر آیاتی که ریب در آنها به کار رفته نیز این مؤلفه ‏معنایی دیده می‏شود. حتی در آیاتی که کافران خود را مریب می‏خوانند، چنین معنایی از زبان آنان جای هیچ اشکالی باقی نمی‏گذارد. برای مثال به آیه زیر دقت کنید:

(قالُوا يا صالِحُ قَدْ كُنْتَ فينا مَرْجُوًّا قَبْلَ هذا أَ تَنْهانا أَنْ نَعْبُدَ ما يَعْبُدُ آباؤُنا وَ إِنَّنا لَفي‏ شك مِمَّا تَدْعُونا إِلَيْهِ مُريبٍ‏؛^۴

گفتند: «اى صالح، تو پيش از اين مايه اميد ما بودى. آيا ما را از پرستش آنچه پدرانمان مى‏پرستيدند، نهى مى‏كنى؟ در حالى كه ما در مورد آنچه به سوى آن دعوتمان مى‏كنى، در شک و ترديد هستيم).

در این آیه کافران به صالح پیامبر اعلام می‏کنند وی که مورد اعتماد و مایه امید آنان بوده پس از دعوت به خداپرستی در نزد آنان متهم شده است. علامه طباطبایی در تفسیر مریب ذیل این آیه چنین نگاشته است:

و الإرابة الاتهام و إساءة الظن يقال: رابني منه كذا إذا أوجب فيه الشک و