مبتنی بر ایمان است. به عبارت دیگر، در مفهومسازی قرآنی یک عمل زمانی حُسن فعلی خواهد داشت که پیش از آن از حُسن فاعلی برخوردار باشد.
تشکیکی یا تقطیعی بودن معرفت در قرآن
آیا معرفت در اطلاقات گوناگون خود شامل حد و مرز خاصی میشود یا از نظر معنایی واژهای مشکک و ذومراتب به شمار میآید؟ میتوان ادعا کرد که قرآن تشکیک معرفت و درجات و مراتب آن را پذیرفته است. آیاتی به روشنی این مراتب را نشان میدهند:
(وَ فَوْقَ كُلِ ذي عِلْمٍ عَليمٌ؛۱
و بالاتر از هر صاحب علمى، عالِمى است).
با توجه به این آیه مشخص میشود که هر صاحب علمی که در نظر گرفته شود، فردی عالمتر وجود خواهد داشت تا این مراتب به خداوند منتهی شود. بنابراین، علم مشکک است و دائر مدار سلب و ایجاب نیست. برخی دیگر از آیات قرآن نیز به تشکیکی بودن معرفت اشاره دارند. برای نمونه آیاتی که علم را مطرح کردهاند، به نحوی بر تشکیکی بودن معرفت دلالت میکنند. نمونه این آیات آیه زیر است:
(وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَ ما أُوتيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إلَّا قَليلاً؛۲
و از تو درباره «روح» سؤال مىكنند، بگو: «روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش به شما داده نشده است»).
در مراد از قلّت علم در این آیه دو احتمال قابل توجه است: قلّت کمّی و قلّت کیفی. قلّت کمّی به این معنا است که انسان به موضوعات گوناگونی علم داشته