میشود که از دانستن حقیقت کورند، در حالی که در آیه دوم برای رفع ریب از قیامت، به صدق حدیث خداوند استناد داده میشود. این ارجاع به راستگویی خداوند نیز به جهت رفع مؤلفه ناباوری یا نوعی استبعاد معرفتشناختی در ریب است که پایینترین مرحله از مراحل اتهامزنی است.
کتاب و آیات الهی
دسته دیگری از آیات ریب به ریب در آیات و کتب آسمانی تعلق گرفته است. در این آیات نیز سرزنش چندانی دیده نمیشود، بلکه قرآن برای رفع ریب راهکار معرفتشناختی پیشنهاد میکند؛ نمونه بارز این آیات آیه ۲۳ سوره بقره است:
(وَ إِن كُنتُمْ فِى رَيْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِّن مِّثْلِهِ وَ ٱدْعُوا شُهَدَاءَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ؛۱
و اگر درباره آنچه بر بنده خود [پيامبر] نازل كردهايم، شک و ترديد داريد، (دستكم) يک سوره همانند آن بياوريد؛ و گواهان خود را - غير خدا - براى اين كار فراخوانيد، اگر راست مىگوييد).
برخی از تفاسیر مخاطب این آیه را کافران، مشرکان و منافقان دانستهاند و از زبان آیه، آنان را به دلیل تردید معرفتشناختی یا ایمانی سزاوار سرزنش و عذاب خواندهاند. برای نمونه طبری نگاشته است:
و هذا من اللّٰه عزّ و جلّ احتجاج لنبيه محمد؟صم؟ على مشركی قومه من العرب و منافقيهم و كفار أهل الكتاب و ضلالهم.۲
اما بافتی که این آیه در آن نازل شده، نشان میدهد که مخاطب این آیه تمام انسانها هستند؛ انسانهایی که در نزول قرآن از سوی خدا بر پیامبر تردید