سخن پژوهشکده

تا آن جا كه مى دانيم، دانش معرفت شناسى عمرى به درازاى تاريخ تفكر بشر دارد. از همان‏گاه كه آدمى باب پرسش از هستى و حقيقت اشياء را گشود، همزمان سوال از هويت انسان و چيستى معرفت هم سربرآورد. اين حقيقت تاريخى نه تنها از اهميت مسئله شناخت در كنار مهم ترين موضوعات بنيادین خبر مى‏دهد بلكه از نقش زيربنائى آن در دستگاه دانش انسان نشان دارد.

دانشمندان از آن زمان كه با تفكر آشنا شدند، با پى‏جوئى از ماهيت و منابع معرفت و با بحث از قلمرو و فرايند شكل‏گيرى شناخت، در جستجوى پايه‏هاى استوار و ترديدناپذيرى براى آگاهى‏هاى خويش برآمدند و سرّ نادانسته ها يا ناراستى دانسته‏هاى خويش را در پاسخ به اين پرسش‏ها جستند. البته پاسخ‏ها همواره يكسان نبودند بلكه با پيشبرد اين بحث، به تدريج اختلافات بزرگ ترى پديدار گشت و اين ميزانِ معرفت، خود به انگيزه‏اى براى بحث از چند و چون بيشتر تبديل شد و شكاف دانشمندان بشرى را بيش از پيش آشكار ساخت. به اين ترتيب، واقع‏گرايان در مقابل سوفسطائيان، فيلسوفان در برابر شكاكان، عقل‏گرايان در مواجهه با تجربه‏گرايان و بالاخره راسيوناليست‏ها در رقابت با فيدئيست‏ها و رمانتيسيت‏ها صف كشيدند و تازه اين‏ها همه تنها گوشه‏اى از مناقشات بشرى بر سر مساله معرفت بود كه روايت داستان آن، خود فضا و