كورانى كه كارهاى خوبى است و جهان را در عصر ظهور تشريح مى كند .
نيز احاديث مى توانند مبنايى براى نگاه به تاريخ باشند. ما هميشه براى فهم تاريخ از علم استفاده كرديم ، حال آن كه خود قرآن مى تواند منبعى براى تاريخ باشد ، به اين صورت كه به عنوان يك سند كه تاريخ را روايت مى كند ، تاريخ را بازسازى كنيم . در درون اين احاديث ، فرهنگ ها و انسان ها زيادى ياد شده است. مثلاً ببينيم از منظر احاديث ، زمان چگونه شكل گرفته است. يكى از منابع تاريخ ، كتب دينى هستند . بدانيم كه در عهد عتيق يا در زمان پيامبران گذشته ، عالم چگونه بوده است . همه اين مطالب را نمى توان از باستان شناسى استفاده كرد. از منظر حديث مى توانيم به تاريخ برسيم و در نتيجه ، حديثْ منبع تاريخ اجتماعى مى شود.
۵ . شيوه تحقيق در احاديث اجتماعى
استاد ، بفرماييد شيوه كار چيست و از كجا بايد شروع كنيم؟
از لحاظ روشى بايد اولاً تصوير روشنى از موضوع داشته باشيد و در مرحله بعد ، در سطوح مختلف فرق مى كند . گاه در سطح توصيف مى خواهيد بمانيد و گاهى هم مى خواهيد به تئورى بپردازيد كه مراحل مختلفى را بايد طى كنيد تا به نظريه دست يابيد . مثلاً اگر درباره خانواده سخن مى گوييد ، بايد عناصر اصلى و خويشاوندى و جنبه هاى مختلف زن و مرد و مسايل ديگرى مطرح شود.
آيا لازم است احاديث اجتماعى با نظريه هاى موجود و مباحث ديگر جامعه شناسى تطبيق داده شود؟
شما خيلى دنبال اين نباشيد كه نظريه هاى موجود را جمع آورى كنيد و بين آن ها و مفاهيم اجتماعى حديثى رابطه برقرار سازيد . البته اشكالى ندارد كه رابطه را بيان كنيد ، ولى در بند آن نباشيد؛ چون نظريه هاى علوم جديد ، فقط و فقط مى تواند ذهنيت شما را باز كند و سؤال هايى براى شما مطرح نمايد؛ زيرا اگر اين ها را نداشته باشيد ، مسايل اجتماعى به صورت ديگرى براى شما مطرح مى شود و اين ها مى تواند به شما كمك كند . زياد دنبال اين مسايل نباشيد؛ چون زمان اين ها گذشته ، البته نه در ايران ، ولى در غرب كسى خيلى درباره اين ها دغدغه ندارد كه بين نظريه جامعه شناختى و نظريه اجتماعى تلفيق ايجاد كند. سؤال هايى را طرح كنيد و سؤال هايى موجود را نيز پاسخ دهيد ، ولى زياد دنبال نظريه هاى جامعه شناسى نباشيد؛ هر