277
اسلام‌ پژوهی در اسرائیل

به وثاقت متن قرآن کریم بیان داشته‌اند و تدوین‌کنندگان متن قرآن کریم را به تحریف و حذف برخی آیات و افزودن آیاتی به قرآن کریم متهم کرده‌اند؛ ولی بعدها در دوره آل بویه این دیدگاه را تعدیل کرده‎اند و ضمن بیان اینکه متن موجود قرآن کریم ناتمام است، دانشمندانی مانند شیخ‎ مفید و سید مرتضی علم‎الهدی بیان کرده‌اند که در متن حاضر قرآن کریم، هیچ تحریفی رخ نداده است.۱ این فرضیه براشر مبتنی بر نظریه و فرضیه اتان کولبرگ است و پیش‌تر کولبرگ آن را در مقاله‌ای با عنوان «نکاتی در خصوص موضع امامیه درباره قرآن» بیان کرده است. مشکلی اصلی فرضیه کولبرگ، ناهماهنگی آن با تکوین تاریخی تحولات رخ‎داده در سه قرن آغازین هجری قمری است که کولبرگ بدون توجه به آن و متأثر از روش‌شناسی اثبات‌انگارانه خاورشناسان پیش از خود، به بررسی موضوع پرداخته است.

گزارش از ساختار پژوهش براشر، که بیان فشرده‌ای از کتاب و فصول گوناگون آن است، بحث بعدی براشر در این کتاب است.۲ بررسی منابع تحقیق، واپسین موضوع مورد اشاره براشر در این قسمت از کتاب است.۳ مهم‌ترین منابع وی برای بحث از موضوع مورد بررسی خود، تفاسیر امامیه باقی‎مانده از دوران پیش از ظهور آل بویه است که مراد وی از این دسته متون، تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی (زنده تا ۳۰۷ ق)، تفسیر محمد بن مسعود عیاشی (درگذشته ۳۲۰ ق) و تفسیر فرات بن ابراهیم کوفی (زنده تا ۳۰۷ ق) است. وی همچنین به دیگر منابع تحقیق خود اشاره‌ای کرده است. برای نمونه، از کتاب‌هایی دیگر که دربردارنده مواد تفسیری هستند و به طور غالب، آثار حدیثی امامیه را تشکیل می‌دهند، نام برده است.

اشکال اصلی‎ای که در بهره‌گیری از این متون به براشر وارد است، بی‌توجهی او به میزان وثاقت برخی از این متون است. برای نمونه، او بدون توجه به ماهیت کتاب

1.. Ibid, p. ۱۶-۱۷.

2.. Ibid, p. ۱۸-۲۱.

3.. Ibid, p. ۲۱-۲۴.


اسلام‌ پژوهی در اسرائیل
276

پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با راهنمایی شادی نفیسی ترجمه و نقد کرده است.۱

مایر میخائیل براشر در اشاره به تفاوت‌های میان تحریر اصلی رساله دکترای خود با متن منتشرشده توسط انتشارت بریل می‌گوید فصل نخست رساله او با عنوان «اندر باب دیدگاه امامیه در مورد قرآن» در متن انگلیسی حذف شده و به جای آن، مقدمه‌ای در باب معرفی تشیع و شکل‌گیری تاریخی آن افزوده شده است؛ همچنان‎که تغییرات فراوان دیگری نیز در متن اعمال شده است.

نگارنده بحث خود را با گزارش تاریخی از شکل‌گیری و تکوین تشیع آغاز کرده است. وی۲ همراه با عموم خاورشناسان که مبدأیی سیاسی برای تشیع در نظر می‌گیرند، ظهور تشیع را حاصل تحولات پس از رحلت پیامبر اسلام صلی الله علیه و الهمی‎داند؛ ولی اشاره‌ای نیز به دیدگاه دیگر دارد؛ دیدگاهی که تشیع را جریانی دینی و سیاسی می‎داند که ریشه‌هایش در همان زمان حیات پیامبر اسلام صلی الله علیه و الهشکل گرفته بود. وی کتاب تشیع در مسیر تاریخ نگاشته سیدمحمدحسین جعفری را به عنوان اثری کلاسیک در تبیین این نوع رهیافت به تاریخ تشیع معرفی کرده و به‎اختصار۳ به ارائه گزارشی تاریخی از تکوین و شکل‌گیری امامیه پرداخته است. او پس از این بحث، اشاره‌ای کوتاه۴ با عنوان «مفسران امامی قرآن» دارد و بدون هیچ مقدمه‌ای در آغاز بحث خود، بیان می‎کند که امامیه در وثاقت متن عثمانی تردید و بحث کرده‎اند. وی همچنین از تمایلات سیاسی خلفای سه‌گانه در تدوین متن قرآن کریم سخن گفته است.

براشر به پیروی از اتان کولبرگ، بر این باور است که امامیه پیش از دوران آل بویه با امامیه پس از این دوران تفاوت ماهوی دارد و بر همین اساس، بیان داشته است که دانشمندان امامی در سه قرن نخست و پیش از ظهور آل ‎بویه، انتقادات تندی نسبت

1.. حسن‌نیا، علی، ترجمه و نقد کتاب قرآن کریم و تفاسیر متقدم شیعۀ امامیه.

2.. Bar-Asher, Meir Mikhael, Scripture and Exegesis in Early Imami Shiism, p. ۱.

3.. Ibid, p. ۱-۱۶.

4.. Ibid, p. ۱۶-۱۸.

  • نام منبع :
    اسلام‌ پژوهی در اسرائیل
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1378
صفحه از 334
پرینت  ارسال به