سوره شعرا

خروج قائم علیه السّلام آیت الهی که گردنکشان را به فروتنی وا می‏دارد (شعرا: آیه ۴)

۵. طریق ۱، عَن یونُسَ، قالَ: حدّثنا صَفوانُ بن یحیی، عَن أبی عُثمانَ، عَن مُعَلَّى بنِ خُنَیسٍ، عَن أبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام، قالَ: قالَ أَمیرُ المُؤمِنینَ علیه السّلام: انتَظِرُوا الفَرَجَ فی ثَلاثٍ. قِیلَ: وَ ما هِیَ؟ قالَ: اختِلافُ أَهلِ الشّامِ بَینَهُم، وَ الرّایاتُ السّودُ مِن خُراسانَ، وَ الفَزعَةُ فی شَهرِ رَمَضانَ. فَقِیلَ لَهُ: وَ ما الفَزعَةُ فی شَهرِ رَمَضانَ؟ قالَ: أَ ما سَمِعتُم قَولَ اللّٰهِ عز و جل فی القُرآنِ:‏ (إِن نَشَأ نُنَزِّل عَلَيهِم مِنَ السَّماءِ آيَةً فَظَلَّت أَعناقُهُم لَها خاضِعِينَ‏)، قالَ: إِنَّهُ یُخرِجُ الفَتاةَ مِن خِدرِها، وَ یَستَیقِظُ النّائِمُ، وَ یَفزَعُ الیَقظانُ.^۱

گونه‏شناسی و تخریج: آیه با «إن» شرطیّه آغاز شده که نشان می‏دهد که نزول چنین آیتی ممکن است و در حال یا آینده محقّق خواهد شد.^۲ روایت از چنین بستر معنایی استفاده کرده و آن را بر قیام امام مهدی؟ تطبیق داده است. بنا بر این، از نوع «جری و تطبیق» است. نعمانی، این روایت را در الغیبة‏ی خود یادآور شده است،^۳ چنان که نقل‏های هم‏مضمون متعدّدی نیز دارد.^۴

رجعت علی علیه السّلام آیت الهی که گردنکشان را به فروتنی وا می‏دارد (شعراء: آیه ۴)

۶. طریق ۱، عَن یونُس، عَن بَعضِ أَصحابِنا، عَن أبی بَصِیرٍ، عَن أبی جَعفَرٍ علیه السّلام، قالَ: سَأَلتُهُ عَن قَولِ اللّٰهِ عز و جل: (إِن نَشَأ نُنَزِّل عَلَيهِم مِنَ السَّماءِ آيَةً فَظَلَّت أَعناقُهُم لَها خاضِعِينَ)‏ قالَ: تَخضَعُ لَها رِقابُ بَنی أُمَیَّةَ. قالَ: ذٰلِكَ بارِزٌ عِندَ زَوالِ الشَّمسِ. قالَ: وَ ذٰلِكَ عَلِیُّ بن أبی

۳. طریق ۱، عَن یونُسَ، عَنِ المُثَنَّى الحَنّاطِ، عَن عَبدِ اللّٰهِ بن عَجلانَ، عَن أبی جَعفَرٍ علیه السّلام‏؛ فی قَولِ اللّٰهِ عز و جل: (أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقاتَلُونَ بِأَنَّهُم ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللّٰهَ عَلى‏ نَصرِهِم لَقَدِيرٌ)، قالَ: هِیَ فی القائِمِ علیه السّلام وَ أَصحابِهِ.^۱

گونه‏شناسی و تخریج: در این روایت، قائم و اصحابش، مصداق کسانی معرّفی شده‏اند که بر آنها ظلم و به آنان اذن جهاد داده شده است. پس این حدیث نیز از گونه «جری و تطبیق» است. عین این روایت در الغیبة‏ی نعمانی نیز آمده است.^۲

سوره فرقان

اوصیا مصداق آیه (فرقان: آیه ۶۳)

۴.طریق ۱، عَن یونُسَ بنِ^۳ فُضَیلِ بن صالِحٍ‏^۴، عَن مُحَمَّدٍ الحَلَبِیِّ، عَن زُرارَةَ وَ حُمرانَ وَ مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ، عَن أبی جَعفَرٍ علیه السّلام‏؛ فی قَولِهِ عز و جل‏ (وَ عِبادُ الرَّحمنِ الَّذينَ يَمشُونَ عَلى الأَرضِ هَوناً وَ إِذا خاطَبَهُمُ الجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً)، قالَ: هٰذِهِ الآیاتُ لِلأَوصِیاءِ، إِلى أَن تَبلُغُوا: (حَسُنَت مُستَقَرًّا وَ مُقاماً).^۵

گونه‏شناسی و تخریج: روایت در صددِ بیان یکی از مصداق‏های آیه است که در عصر نزول، معهود و شناخته نبوده است. پس می‏توان آن را از نوع «جری و تطبیق» دانست. روایات متعدّدی مورد نزول این آیه را در شأن اوصیا دانسته‏اند.^۶