أبی الخیر صالح بن أبی حمّاد الرازی، عن بکر بن صالح،۱ عن محمّد بن حسّان...». به دیگر سخن، احتمال دارد عیّاشی با واسطه علی بن عبد اللّٰه بن مروان بغدادی (از اصحاب امام عسکری علیه السّلام)۲ از عبیدی نقل کرده باشد. عیّاشی در باره او میگوید:
و أمّا علیّ بن عبد اللّٰه بن مروان فإنّ القوم - یعنی الغلاة - یُمتحن فی أوقات الصلوات، و لم أحضره فی وقت صلاة، و لم أسمع فیه إلّا خیراً.۳
نقل عیّاشی از علی بن عبد اللّٰه، نقلی معهود نیست و علی به عنوان راوی از عبیدی یا ناقل کتابهای او شناخته شده نیست. افزون بر این، این حدیث حکایتگر پرسشهای یحیی بن اکثم از امام هادی علیه السّلام است و بر فرض اثبات استخراج آن از آثار عبیدی، با کتاب المسائل او تناسب دارد.
طریق ۴۴: علیّ بن شبل بن أسد الوکیل، عن ظفر بن حمدون بن أحمد بن شدّاد البادرائی أبی منصور، عن إبراهیم بن إسحاق الأحمری النهاوندی، عن محمّد بن عیسی بن عبید (الأمالی طوسی)
یک روایت تفسیری از این طریق آمده است. در باره علی بن شبل در کتابهای رجالی اطّلاعی در اختیار نیست. تنها در همین سند آمده که شیخ طوسی این حدیث را به گاه قرائت بر علی بن شبل در باب مُحوّل بغداد، شنیده است. ظفر بن حمدون نیز راویای ناشناخته است که این حدیث را در وطنش بادرایا، در نهروان و میان واسط و بغداد،۴ از او شنیدهاند. بی شک، این حدیث از کتابهای «ابو اسحاق ابراهیم بن اسحاق احمری نهاوندی»۵ گرفته شده است؛ زیرا سند پیشگفته با طرق موجود به
1.. در اسانید، صالح بن ابی حمّاد از بکر بن صالح نقل میکند و چنین بر میآید که در این سند، جای این دو راوی با هم عوض شده و در سند قلب رخ داده است.
2.. ر. ک: رجال الطوسی: ش۵۰۸۷.
3.. رجال الکشّی: ش۱۰۱۴.
4.. ر. ک: معجم البلدان: ج۱ ص۳۱۶.
5.. رجالیان شیعه او را چنین تضعیف کردهاند: «كان ضعیفاً فی حدیثه، متّهماً فی دینه» (الفهرست: ش۹)، «ضعیف» (رجال الطوسی: ش۵۹۹۴)، «كان ضعیفاً فی حدیثه مَتهوماً» (رجال النجاشی: ش۲۱)، «فی حدیثه ضعف، و فی مذهبه ارتفاع، و یروی الصحیح و السقیم، و أمره مختلط» (رجال ابن الغضائری: ش۹). در عین حال، شیخ طوسی کتابهای او را به راستی و استواری نزدیک میشمارد (الفهرست، طوسی: ش۹).
