و ما كان فیه عن محمّد بن عیسى فقد رویته عن أبی رضی الله عنه، عن سعد بن عبد اللّٰه، عن محمّد بن عیسى بن عبید الیقطینی».

و رویته عن محمّد بن الحسن رضی الله عنه، عن محمّد بن الحسن الصفّار، عن محمّد بن عیسى بن عبید الیقطینی.

طریق اوّل، «پدر خود، علی بن حسین بن بابویه (م۳۲۹ق) از سعد بن عبد اللّٰه اشعری از عبیدی، همان طریق به کتاب المسائل است و واکاوی درون‏مایه پرسشی روایات با این طریق در کتاب من لا یحضر هم نشان از این مطلب دارد. امّا طریق دوم با طرقی که تا کنون بررسی کرده‏ایم، متفاوت است؛ زیرا راوی آن، محدّث والاقدر^۱ قمی، ابو جعفر محمّد بن حسن بن فروخ صفّار (م۲۹۰ق) است و دیگر عالم و فقیه ارجمند قم، ابو جعفر محمّد بن حسن بن احمد بن ولید (م۳۴۳ق)^۲ آن را از صفّار برای شیخ صدوق گزارش کرده است. صفّار در سایر کتاب‏های صدوق و همچنین در بصائر الدرجات خود، روایات فراوانی از محمّد بن عیسی نقل می‏کند. از این روی احتمال دسترس او به کتاب‏های عبیدی وجود دارد.

من وجوههم: الحسن بن عرفة، و محمّد بن عبد الملك الدقیقی، و أبا حاتم الرازی، و عبّاس الترقفی»^۱ یا «جلیل القدر، واسع الأخبار، كثیر التصانیف، ثقة»^۲ بر می‏آید، منزلتی ارجمند در زمانه خویش داشته است.

ابو غالب زراری^۳ از کتاب «التجمّل و المروّة» یاد کرده^۴ و نگاشته‏ای با عنوان «کتاب المعرفة» را نیز بدو نسبت داده است.^۵ او از ره‏گذر «ابو العبّاس محمّد بن جعفر رزّاز، این دو کتاب را گزارش کرده است.^۶

به هر روی، مطالعه فهرست‏ها نشان می‏دهد که کتاب التفسیر عبیدی، تنها در فهرست شیخ یاد شده و راوی اصلی آن به همراه دیگر کتاب‏ها «حسین بن احمد مالکی» است. در فهرست نجاشی، تمام کتاب‏ها و روایات عبیدی از طریق «عبد اللّٰه بن جعفر حمیری» و کتاب المسائل با واسطه «سعد بن عبد اللّٰه اشعری» گزارش شده است. ابو غالب زراری هم در گزارش کتاب‏های التجمّل و المروّة و کتاب المعرفة، «مُحَمَّد بن جعفر رزّاز را واسطه قرار داده است.

شیخ صدوق در مشیخه کتاب من لا یحضره الفقیه، دو طریق خویش به محمّد بن عیسی را چنین بیان می‏کند:^۷