لا یطعن علیه‏»^۱ یا «عظیم المنزلة، واسع الروایة، عدیم النظیر، ثقة»^۲ ستوده‏ شده است. او از واسطه‏های بسیار مهم در انتقال میراث حدیثی شیعه است،^۳ به گونه‏ای که شیخ طوسی در باره او می‏نویسد: «روى جمیع الاُصول و المصنّفات‏»^۴. ابن همّام نیز همان «ابو علی محمّد بن ابی بکر بن همّام بن سهیل کاتب اسکافی بغدادی (۲۸۵ - ۳۳۲ یا ۳۳۶ق) است. اوصافی چون «شیخ أصحابنا و متقدّمهم، له منزلة عظیمة كثیر الحدیث‏»^۵ و «جلیل القدر ثقة»^۶ نشان از جایگاه والا و ارجمند او در جامعه علمی شیعه در آن زمانه دارد. میان او و تلّعکبری، پیوندی استوار بر قرار بوده و بنا بر گزارش شیخ طوسی، هارون بن موسی نخستین بار در سال ۳۲۳ق از ابن همّام حدیث شنیده است و اجازه‏ای هم از ابن همّام دارد.^۷

حسین بن احمد مالکی، خطیب در شرح حال این عالم بغدادی می‏گوید:

الحسین بن احمد بن عبد اللّٰه بن وهب بن علیّ، المالكی، من بنی مالك بن حبیب، و یعرف بالأسدی: حدّث عن محمّد بن عبد الرحمن بن سهم الأنطاكی، و عبید بن هشام الحلّی، و محمّد بن وهب بن أبی كریمة الحرّانی، و یحیى بن أكثم القاضی، و عبد الوهّاب بن الضحّاك العرضی، و بشر بن هلال البصری، و عامر بن سیار، و هشام بن عمّار و هشام بن خالد الأزرق الدمشقیین، و محمّد بن أحمد الرازی، و حامد بن یحیى البلخی، و المسیب بن واضح. روى عنه عبد الصمد بن علیّ الطستی، و أبو بكر الشافعی. حدّثنا الحسین بن أحمد بن عبد اللّٰه بن وهب الأسدی، حدّثنا محمّد بن عبد الرحمن بن سهم، حدّثنا عیسى بن یونس، عن مالك، عن الزهری، عن أنس،

«أخبرنا الحسین بن عُبَید اللّه، قال: أخبرنا أبو محمّد، قال: أخبرنا ابن همّام، قالَ: حدّثنا الحسین بن أحمد المالكی، قالَ: حدّثنا محمّد بن عیسى بن عُبَید، قالَ: حدّثنا أبو أیوب یحیی بن زكریا بن بِشر بن مُحارِبِ بن إسماعیل بن غنّام بن خالدٍ بن زَیدٍ أبی أیّوب الأنصاریّ، عن داودَ بن كَثیرٍ الرّقّیّ، عن أبی عَبدِ اللَّه علیه السّلام، (قال: قال رَسولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله: إِنَّ اللَّهَ عز و جل خَلَقَ المُؤمِنَ مِن عَظَمَةِ جَلالِهِ وَ قُدرَتِهِ، فَمَن طَعَنَ عَلَیهِ أَو رَدَّ عَلَیهِ قَولَهُ فَقَد رَدَّ عَلى اللَّهِ عز و جل)».^۱

همو به هنگام گزارش طریقِ کتاب عبد اللّٰه بن عمر بن اشعث می‏نویسد: «أخبرنا جماعة عن التلّعكبری عن ابن همّام، عن المالكی، عن هارون بن مسلم، عن عبد اللّٰه بن عمر بن الأشعث‏».^۲ نقل ابن همّام از «حسین بن احمد مالکی» در طرق نجاشی هم وجود دارد.^۳ عالمان اقلیم عراق نیز چون عبید اللّٰه بن احمد انباری، برای پیوستن به طریق عبیدی، «حسین بن احمد مالکی» را واسطه قرار می‏دادند.^۴

دلیل دیگر، آن که همگنان و هم‏طبقگان ابن همّام چون کلینی، علی بن بابویه، محمّد بن حسن بن ولید، ابن ماهیار و... با یک واسطه از محمّد بن عیسی بن عبید نقل می‏کنند و نقل بی‏واسطه او از عبیدی متعارف نیست. بدین ترتیب می‏توان گفت که «حسین بن احمد مالکی» از سند شیخ طوسی افتاده و سند صحیح چنین است: «أخبرنا جماعة عن التلّعكبری، عن ابن همّام،]عن الحسین بن أحمد المالکی،[عن محمّد بن عیسى».

مراد از «جماعة» گروهی از مشایخ شیخ طوسی مانند شیخ مفید و حسین بن عبید اللّٰه غضائری است.^۵ تلّعکبری، همان ابو محمّد هارون بن موسى بن احمد بن سعید بن سعید تلّعکبری (م۳۸۵ق) است که با اوصافی چون «كان وجهاً فی أصحابنا، ثقة معتمداً