233
میراث تفسیری محمّد بن عیسی بن عبید یقطینی

الِاسمَ الأَكبَرَ؛ وَ هُوَ الكِتابُ الَّذی یُعلَمُ بِهِ عِلمُ كُلِّ شَی‏ءٍ الَّذی كانَ مَعَ الأَنبِیاءِ علیهم السّلام، یَقُولُ اللَّهُ تَعالى:‏ (لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمُ ٱلْكِتَابَ وَ ٱلْمِيزَانَ)۱، الكِتابُ: الِاسمُ الأَكبَرُ، وَ إِنَّما عُرِفَ مِمّا یُدعَى الكِتابَ التَّوراةُ وَ الإِنجیلُ وَ الفُرقانُ، فِیها كِتابُ نُوحٍ، وَ فِیها كِتابُ صالِحٍ وَ شُعَیبٍ وَ إِبراهِیمَ علیهم السّلام، فَأَخبَرَ اللَّهُ عز و جل (إِنَّ هَٰذَا لَفِى ٱلصُّحُفِ ٱلْأُولَىٰ * صُحُفِ إِبْرَاهِيمَ وَ مُوسَىٰ)،‏ فَأَینَ صُحُفُ إِبراهیمَ؟ إِنَّما صُحُفُ إِبراهیمَ الِاسمُ الأَكبَرُ، وَ صُحُفُ مُوسَى الِاسمُ الأَكبَرُ... .۲

گونه‏شناسی و تخریج: در این حدیث، صحف ابراهیم و موسی، یکی از جلوه‏ها و تجلّی‏های اسم اعظم الهی دانسته شده و روایت از نوع «تفسیری - تبیینی» است. بخشی از این روایت با وجود تغییراتی در بصائر الدرجات نیز آمده است.۳

سوره فجر

چگونگی در کمینگاه بودن پروردگار (فجر: آیه ۱۴)

۱۵۵.طریق ۳، عَن یونُسَ، عَن مُفَضَّلِ بن صالِحٍ، عَن جابِرٍ، عَن أبی جَعفَرٍ علیه السّلام، قالَ: قالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله‏:‏ أَخبَرَنِی الرّوحُ الأَمینُ أَنَّ اللّٰهَ لا إِلٰهَ غَیرُهُ إِذا وَقَفَ الخَلائِقَ وَ جَمَعَ الأَوَّلینَ وَ الآخِرِینَ، أُتِیَ بِجَهَنَّمَ تُقادُ بِأَلفِ زِمامٍ، أَخَذَ بِكُلِّ زِمامٍ مِئَةُ أَلفِ مَلَكٍ مِنَ الغِلاظِ الشِّدادِ، وَ لَها هَدَّةٌ وَ تَحَطُّمٌ‏ وَ زَفیرٌ وَ شَهیقٌ، وَ إِنَّها لَتَزفِرُ الزَّفرَةَ فَلَولا أَنَّ اللّٰهَ عز و جل أَخَّرَها إِلى الحِسابِ لَأَهلَكَتِ الجَمیعَ، ثُمَّ یَخرُجُ مِنها عُنُقٌ یُحیطُ بِالخَلائِقِ البَرِّ مِنهُم وَ الفاجِرِ، فَما خَلَقَ اللَّهُ عَبداً مِن عِبادِهِ مَلَكٍ وَ لا نَبِیٍّ إِلّا وَ یُنادِی: یا رَبِّ نَفسی نَفسی! وَ أَنتَ تَقُولُ: یا رَبِّ أُمَّتِی أُمَّتِی! ثُمَّ یوضَعُ عَلَیها صِراطٌ أَدَقُّ مِنَ الشَّعرِ وَ أَحَدُّ مِنَ السَّیفِ، عَلَیهِ ثَلاثُ قَناطِرَ: الأُولى عَلَیها الأَمانَةُ وَ الرَّحمَةُ، وَ الثّانِیَةُ عَلَیها الصَّلاةُ، وَ الثّالِثَةُ عَلَیها رَبُّ العالَمِینَ‏ لا إِلٰهَ

1.. حدید: آیۀ ۲۵.

2.. الكافی: (چاپ دار الحدیث): ج ۲ ص ۲۲.

3.. ر. ک: بصائر الدرجات: ج۱ ص۴۶۹ - ۴۷۰ (حدّثنا محمّد بن عیسى، عن محمّد بن سنان، عن إسماعیل بن جابر، عن عبد الكریم بن عمرو، عن عبد الحمید بن أبی الدّیلم، عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام، قال...).


میراث تفسیری محمّد بن عیسی بن عبید یقطینی
232

سوره اعلی

مقدّم داشتن زکات فطره بر نماز عید (اعلی: آیه ۱۴ - ۱۵)

۱۵۳.طریق ۱۰: رَوى حمّادُ بنُ عِیسى، عَن حَریزٍ، عَن أبی بَصِیرٍ وَ زُرارَةَ، قالا: قالَ أبو عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام‏: إِنَّ مِن تَمامِ الصَّومِ إِعطاءُ الزَّكاةِ - یَعنِی الفِطرَةَ - كَما أَنَّ الصَّلاةَ عَلى النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله مِن تَمامِ الصَّلاةِ؛ لِأَنَّهُ مَن صامَ وَ لَم یُؤَدِّ الزَّكاةَ فَلا صَومَ لَهُ إِذا تَرَكَها مُتَعَمِّداً، وَ لا صَلاةَ لَهُ إِذا تَرَكَ الصَّلاةَ عَلى النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله، إِنَّ اللّٰهَ عز و جل قَد بَدَأ بِها قَبلَ الصَّلاةِ، قالَ:‏ (قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَكَّىٰ * وَ ذَكَرَ ٱسْمَ رَبِّهِ‏ فَصَلَّىٰ).‏۱

گونه‏شناسی و تخریج: از ترتیب عبارات موجود در آیه، مقدّم بودن دادن زکات فطره بر نماز عید برداشت شده است و روایت از نوع «تفسیری - تبیینی» است. این روایت در کتاب‏های دیگر نیز آمده است.۲

چیستی صحف ابراهیم و موسی (اعلی: آیه ۱۹)

۱۵۴.طریق ۲۸۳، عَن مُحَمَّدِ بن سِنانٍ، عَن إِسماعِیلَ بن جابِرٍ وَ عَبدِ الكَرِیمِ بن عَمرٍو، عَن عَبدِ الحَمِیدِ بن أبی الدَّیلَمِ، عَن أبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام، قالَ: أَوصَى مُوسَى علیه السّلام إِلى یُوشَعَ بن نُونٍ، وَ أَوصى یوشَعُ بن نونٍ إِلى وَلَدِ هارُونَ وَ لَم یوصِ إِلى وَلَدِهِ وَ لا إِلى وَلَدِ مُوسَى؛ إِنَّ اللّٰهَ تَعالَى لَهُ الخِیَرَةُ یَختارُ مَن یَشاءُ مِمَّن یَشاءُ وَ بَشَّرَ موسى وَ یوشَعُ بِالمَسِیحِ علیه السّلام، فَلَمّا أَن بَعَثَ اللَّهُ عز و جل المَسِیحَ علیه السّلام قالَ المَسِیحُ لَهُم: إِنَّهُ سَوفَ یَأتی مِن بَعدی نَبِیٌّ اسمُهُ أَحمَدُ مِن وُلدِ إِسماعیلَ علیه السّلام، یَجی‏ءُ بِتَصدیقی وَ تَصدیقِكُم وَ عُذرِی وَ عُذرِكُم. وَ جَرَت مِن بَعدِهِ فی الحَوارِیینَ فی المُستَحفَظِینَ، وَ إِنَّما سَمّاهُمُ اللَّهُ تَعالَى المُستَحفَظینَ لِأَنَّهُمُ استُحفِظُوا

1.. کتاب من لا یحضره الفقیه: ج۲ ص۱۸۳.

2.. ر. ک: المقنعة: ج۱ ص۲۶۴ (و روى أبو بصیر و زرارة عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام أنّه قال‏...) (روایت در این نقل، مفصل‏تر فوق است)، تهذیب الأحکام: ج۴ ص۱۰۸ (ابن أبی عمیر، عن أبی بصیر، عن زرارة، عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام، أنّه قال‏...).

3.. این طریق، در کنار دو سند دیگر آمده است: «محمّد بن یحیى العطّار، عن محمّد بن سنان...»، «محمّد بن الحسین بن أبی الخطّاب، عن محمّد بن سنان...».

  • نام منبع :
    میراث تفسیری محمّد بن عیسی بن عبید یقطینی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1181
صفحه از 291
پرینت  ارسال به