درآمد
در آمد
شیعیان از نخستین روزگاران صدور حدیث، به حفظ و کتابت آن اهتمام داشتهاند و در این رهگذار، آثار متعدّدی را به یادگار نهادهاند. فهرستهای شیعی و سیاهه هزاران هزار نگاشتهای که با عنوانهای: اصل، کتاب، نسخه، مصنّف، نوادر و... در آنها خودنمایی میکنند، گواه این مدّعایند؛ امّا دریغ که بسیاری از این تألیفات، اکنون در دسترس نیستند و این خود در گروِ عواملی چند است، از جمله: شیعه در دوران نخستین خویش غالباً اقلّیتی زیر یوغ حاکمان و سردمداران ستمپیشه بود که گاه و بی گاه در محوِ آثار و اندیشههای او میکوشیدند. افزون بر این، نگارش کتابهای جامع، متقن و معتبر، بویژه کتب اربعه، اندک اندک توجّه جامعه شیعه را از منابع و مصادر اوّلیه آن به محاق برد. همچنین تغییر نوع نگاه در ملاکهای ارزیابی حدیث و عطف بیشترِ نگاهها به راویپژوهی به جایِ اعتبارسنجیِ منابع، در مغفول ماندن میراث مکتوب نخستین و عدم اهتمام به تحمّل و ادای آنها بیتأثیر نبود. بدین سان، بیشتر این آثار، یا به آتش بدسگالان سوخت یا دستخوش حوادث طبیعی گشت و یا در دلِ انبوهی از نسخههای خطّی کتابخانههای این سوی و آن سوی جهان، گم شد.
از دیگر سو، شناخت ویژگی و مختصّات این آثار میتواند در روشن شدن زوایای ناپیدای تاریخ علم و حدیث در شیعه، شیوههای ارزیابی حدیث نزد متقدّمان، چرایی موضعگیریهای رجالی در برابر برخی راویان، روش گزینش و ارزشگذاری روایات در کتب اربعه و مسائل دیگری از این دست بسیار اثرگذار باشد. چنین است که در روزگاران معاصر، با عنوان بازیابی مصادر و منابع کهن، پژوهشهایی نظری و تطبیقی سامان یافتهاند تا از رهگذر به کارگیری قواعد و ضوابطی روشمند در این راه گامی برداشته شود و
