طبیعتاً بسته به درجات ایمان، شدّت یا ضعف مییابد.۱ ائمّه علیهم السّلام، خویشتن را که در ستیغ ایمان اند، مصداق تامّ و تمام متوسّمان دانستهاند و روایت از نوع «جری و تطبیق» است. در روایات متعدّدی در منابع دیگر، «معصومان علیهم السّلام» مصداق این آیه برشمرده شدهاند.۲
تنگی سینه پیامبر خدا در اثر آگاهی از نفاق نسبت به وصیّ خود (حجر: آیه ۹۷)
۸۴.طریق ۲۸۳، عَن مُحَمَّدِ بن سِنانٍ، عَن إِسماعِیلَ بن جابِرٍ وَ عَبدِ الكَرِیمِ بن عَمرٍو، عَن عَبدِ الحَمِیدِ بن أبی الدَّیلَمِ، عَن أبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام قالَ:... فَذَكَرَ مِن فَضلِ وَصِیِّهِ ذِكراً فَوَقَعَ النِّفاقُ فی قُلُوبِهِم، فَعَلِمَ رَسولُ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله ذٰلِكَ وَ ما یَقُولُونَ، فَقالَ اللَّهُ جَلَّ ذِكرُهُ: یا مُحَمَّدُ، (وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ...).۴
گونهشناسی و تخریج: مورد نزول آیه آن است که پیامبر خدا از سخنان مشرکان و مخالفان، غمین و دلتنگ شده و روایت، آن را به تنگی سینه او از سخنان منافقانه اصحاب در باره وصی، تسرّی داده و از نوع «جری و تطبیق» است. ابن شهرآشوب به صورت مرسل روایتی هممضمون را از امام صادق علیه السّلام نقل کرده است.۵
سوره نحل
روح، غیر از جبرئیل (نحل: آیه ۲)
۸۵.طریق۶۶، عَن عَلیِّ بن أَسباطٍ، عَنِ الحُسَینِ بن أبی العَلاءِ، عَن سَعدٍ الإِسكافِ،
1.. ر. ک: الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن: ج۱۶ ص۲۲۴.
2.. تفسیر فرات: ص۲۲۸ – ۲۲۹، تفسیر العیاشی: ج۲ ص۲۴۷، الكافی: ج۱ ص۲۱۸ - ۲۱۹؛ الاختصاص: ص۳۰۲ - ۳۰۳ و ۳۰۷؛ بصائر الدرجات: ج۱ ص۳۵۴ - ۳۵۵ و ۳۵۷، المناقب، ابن شهرآشوب: ج۴ ص۲۱۵.
3.. این طریق، در کنار دو سند دیگر آمده است: «محمّد بن یحیى العطّار، عن محمّد بن سنان...» و «محمّد بن الحسین بن أبی الخطّاب، عن محمّد بن سنان...».
4.. الكافی: ج۱ ص۲۹۳ - ۲۹۶.
5.. ر. ک: المناقب، ابن شهر آشوب: ج۴ ص۲۰۵.
6.. عبیدی در بصائر الدرجات با مشارکت محمّد بن حسین از علی بن اسباط نقل میکند. در مختصر بصائر الدرجات افزون بر محمّد بن حسین، موسی بن عمر بن یزید صیقل هم از ابن اسباط روایت میکند.