عید قربان، حجّ اکبر (توبه: آیه ۳)

۶۸.طریق ۷ النَّضرِ بن سُوَیدٍ، عَن عَبدِ اللّٰهِ بن سِنانٍ، عَن أبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام‏ الحَجُّ الأَكبَرُ یَومُ الأَضحَى.^۱

گونه‏شناسی و تخریج: حدیث، حجّ اکبر را «عید قربان» می‏داند و از نوع «تفسیری - تبیینی» است. این روایت از طرق دیگر^۲ و با مضمون مشابه نقل شده است.^۳

حدّ جزیه منوط به نظر امام (توبه: آیه ۲۹)

۶۹.طریق ۱۰، عَن حمّادِ بن عیسی، قالَ رَوَى حَرِیزٌ عَن زُرارَةَ، قالَ: قُلتُ لِأبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام ما حَدُّ الجِزیَةِ عَلى أَهلِ الكِتابِ، وَ هَل عَلَیهِم فی ذٰلِكَ شَی‏ءٌ مُوَظَّفٌ لا یَنبَغی أَن یَجوزَ إِلى غَیرِهِ؟ فَقالَ: ذٰلِكَ إِلى الإِمامِ یَأخُذُ مِن كُلِّ إِنسانٍ مِنهُم ما شاءَ عَلى قَدرِ مالِهِ وَ ما یُطِیقُ، إِنَّما هُم قَومٌ فَدَوا أَنفُسَهُم أَن لا یُستَعبَدُوا أَو یُقتَلُوا، فالجِزیَةُ یُؤخَذُ مِنهُم عَلى قَدرِ ما یُطیقُونَ‏؛ لَهُ أَن یَأخُذَهُم بِهِ حَتَّى یُسلِمُوا؛ فَإِنَّ اللّٰهَ عز و جل قالَ:‏ (حَتَّىٰ يُعْطُوا ٱلْجِزْيَةَ عَن يَدٍ وَهُمْ صَٰغِرُونَ)، وَ هُوَ لا یَكتَرِثُ بِما یُؤخَذُ مِنهُ حَتّى یَجِدَ ذُلّاً لِما أُخِذَ مِنهُ فَیَألَمَ لِذٰلِكَ فَیُسلِمَ.^۴

مصداق قوّت فراهم آمده در برابر دشمن (انفال: آیه ۶۰)

۶۶.طریق۴۵‏، عَمَّن ذَكَرَهُ عن أبی عَبدِ اللهِ علیه السّلام‏؛ فی قَول اللهِ: (وَأَعِدُّوا لَهُم مَّا ٱسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ) قالَ: سَیفٌ و تُرسٌ‏.^۱

گونه‏شناسی و تخریج: در این روایت، مهم‏ترین مصداق‏های ادواتی که باید در رویارویی با دشمن فراهم آورده شوند - یعنی شمشیر و زره - بیان شده است؛ مصداق‏هایی که در عصر نزول نیز از مصداق‏های معهود و شناخته شده بوده‏اند. پس این روایت، از نوع «تفسیری - تبیینی» است.

سوره توبه

مهلت چهارماهه به مشرکان (توبه: آیه ۲)

۶۷.طریق ۱۰، عَن حَمّادِ بنِ عیسیَ عَن حَریزِ بنِ عَبدِ اللّٰهُ، عَن زُرارَةَ، قالَ أبو جَعفَرٍ علیه السّلام‏؛ فی قَولِ اللّٰهِ عز و جل: (فَسِيحُوا فِى ٱلْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ)، قالَ: عِشرینَ مِن ذِی الحِجَّةِ وَ المُحَرَّمَ وَ صَفَرَ وَ شَهرَ رَبِیعٍ الأَوَّلِ وَ عَشَرَةَ أَیامٍ مِن شَهرِ رَبِیعٍ الآخِرِ وَ لا یُحسَبُ فی الأَربَعَةِ الأَشهُرِ عَشَرَةُ أَیامٍ مِن اوّل ذِی الحِجَّةِ.^۲

گونه‏شناسی و تخریج: حدیث در صدد تبیین بازه زمانی چهار ماهه‏ای است که در آن خدا به مشرکان مهلت داده است تا دست از بت‏‏پرستی بردارند یا خویش را برای پیکار آماده سازند. با توجّه به این که ابلاغ مهلت در روز عید قربان بوده، چهار ماه، همانی می‏شود که در حدیث آمده است. بر این اساس، روایت از نوع «تفسیری - تبیینی» است. عیّاشی بخشی از این روایت را در تفسیر خود آورده است.^۳ همچنین در ضمن حدیثی مفصّل‏تر، در تفسیر القمی نیز وجود دارد.^۴ مضمون آن در منابع دیگر نیز یافت می‏شود.^۵