ائمّه علیهم السّلام، مصداق آیه (زخرف: آیه ۴۴)

۲۶. طریق ۱، عَن یوسُفَ، عَن صَفوانَ، عَن أبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام قالَ: قُلتُ لَهُ: قَولُهُ عز و جل‏: (وَ إِنَّهُ لَذِكْرٌ لَّكَ وَ لِقَوْمِكَ وَ سَوْفَ تُسْأَلُونَ)‏، مَن هُم؟ قالَ: نَحنُ هُم.^۱

گونه‏شناسی و تخریج: در روایت، ائمّه قوم^۲ یا کسانی که مورد سؤال قرار می‏گیرند، معرّفی شده‏اند و روایت از نوع «جری و تطبیق» است. نقل‏های متعدّد این روایت، در سایر منابع روایی آمده است.^۳

سوره دُخان

ائمّه علیهم السّلام تنها بی‏نیاز کنندگان و یاورانِ موالی به روز قیامت (دخان: آیه ۴۱۴۲)

۲۷.طریق ۲، عَن النَّضرِ بن سُوَیدٍ، عَن یحیی الحَلَبِیِّ، عَنِ ابنِ مُسكانَ، عَن یَعقُوبَ بن شُعَیبٍ، عَن أبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام‏؛ فی قَولِهِ تَعالَى:‏ (يَوْمَ لَا يُغْنِى مَوْلًى عَن مَّوْلًى شَئْاً وَ لَا هُمْ يُنصَرُونَ * إِلَّا مَن رَّحِمَ ٱللَّهُ)، قالَ: نَحنُ أَهلُ الرَّحمَةِ.^۴

گونه‏شناسی و تخریج: ائمّه علیهم السّلام در این حدیث، مصداق مولاهایی دانسته شده‏اند که

سوره زخرف

سبب نزول آیه (زخرف: آیه ۱۹)

۲۴. طریق ۱، عَن یونُسَ بنِ خَلَفٍ،^۱ عَن حمّاد بن عِیسى، عَن أبی بَصِیرٍ، قالَ: ذَكَرَ أَبو جَعفَرٍ علیه السّلام الكِتابُ الَّذی تَعاقَدوا عَلَیهِ فی الكَعبَةِ وَ أَشهَدوا فیهِ وَ اجتَمَعوا عَلَیهِ بِخَواتیمِهِم، فَقالَ: یا أَبا مُحَمَّدٍ! إِنَّ اللّٰهَ أَخبَرَ نَبِیَّهُ بِما یَصنَعونَهُ قَبلَ أَن یَكتُبوهُ، وَ أَنزَلَ اللَّهُ فیهِ كِتاباً. قُلتُ: أَنزَلَ اللَّهُ فیهِ كِتاباً؟ قالَ: نَعَم، أ لَم تَسمَع قَولَهُ تَعالَى:‏ (سَتُكْتَبُ شَهَادَتُهُمْ وَ يُسْأَلُونَ)‏.^۲

گونه‏شناسی و تخریج: روایت، سبب نزول آیه را پیمان پنهانی دشمنان امام علی علیه السّلام دانسته است و از نوع «آیه شناخت» است.

جنگ جمل، مصداق انتقام الهی (زخرف: آیه ۴۱)

۲۵. طریق ۱، عَن یونُسَ، عَن عَبدِ الرَّحمٰنِ بن سالِمٍ، عَن أَبِیهِ، عَن أبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام‏؛ فی قَولِ اللّٰهِ عز و جل‏: (فَإِمَّا نَذْهَبَنَّ بِكَ فَإِنَّا مِنْهُم مُّنتَقِمُونَ)‏، قالَ: وَ اللّٰهِ، انتَقَمَ بِعَلِیٍّ یَومَ البَصرَةِ، وَ هُوَ الَّذی وَعَدَ اللَّهُ رَسولَهُ‏.^۳

گونه‏شناسی و تخریج: حدیث، انتقام گفته شده در آیه را که به پیامبر صلی الله علیه و آله وعده داده شده است، بر جنگ جمل تطبیق می‏دهد. از سیاق آیات، این گونه بر می‏آید که آیه در باره مشرکان مکّه باشد؛ ولی در روایت، آیه بر مسلمانان منحرف از حق تطبیق شده است که در جنگ جمل از آنان به وسیله امام علی علیه السّلام انتقام گرفته شد. روایت از نوع «جری و تطبیق» و در منابع دیگر نیز مشابه دارد.^۴