شدن ظنّ ابلیس در رخدادهای پس از وفات پیامبر.۱ در این میان، «جنگ جمل» اهمّیتی فراوان یافته، به گونهای که «فاحشة مبیّنة» در آیه (يَٰنِسَاءَ ٱلنَّبِىِّ مَن يَأْتِ مِنكُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُّبَيِّنَةٍ يُضَٰعَفْ لَهَا ٱلْعَذَابُ ضِعْفَيْنِ) بر جنگ با امیر مؤمنان علیه السّلام در جمل و مصداق انتقام الهی در (فَإِمَّا نَذْهَبَنَّ بِكَ فَإِنَّا مِنْهُم مُّنتَقِمُونَ)،۲ جنگ جمل دانسته شده است.
از ۴۹ روایتی که تا کنون بارها از آن یاد کردهایم، هشت روایت (۱۶ در صد) «تأویلی» است و از لایههای پنهان و باطنی آیات الهی پرده بر میدارد. تأویل «سور» و «باب» در (نُورًا فَضُرِبَ بَيْنَهُم بِسُورٍ لَّهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِيهِ ٱلرَّحْمَةُ وَ ظَاهِرُهُ مِن قِبَلِهِ ٱلْعَذَابُ) به پیامبر صلی الله علیه و آله و امام علی علیه السّلام، «ثقلان» در (سَنَفْرُغُ لَكُمْ أَيُّهَ ٱلثَّقَلَانِ)۳ به قرآن و اهل بیت، «مساجد» در (وَ أَنَّ ٱلْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ ٱللَّهِ أَحَدًا)۴ به اوصیای الهی و نازل دانستن همه سوره الرحمن در باره اهل بیت۵ از این جمله اند. روایتی از این دسته، این سخن کافر به روز رستاخیز را ـ (يَالَيْتَنِى كُنتُ تُرَابَاً) آرزوی علوی بودن (ترابی = پیرو ابو تراب علیه السّلام) دانسته است.۶ در حدیثی دیگر، نیکی (حسنة) و بدی (سیئة) که قاعدتاً از مقوله فعل و عمل به شمار میروند، در قالبِ افرادی انسانی به تصویر کشیده میشوند و به «ائمّه» و «بنی امیّه» تأویل میشوند.
روی هم رفته، بیشتر حجم روایات یاد شده را روایات جری و تطبیق و تأویلی تشکیل میدهند که بر محور تطبیق و تأویل آیات بر ائمّه علیهم السّلام و دوستداران ایشان یا دشمنان ائمّه و حزبشان سازمان یافته است. در سایر روایات هم هر چند مصداقهای نوپدید یا معانی باطنی آیات مورد نظر نیست، امّا باز هم نقطه ثقل بر مقوله اهل بیت قرار دارد.
1.. ر. ک: ح ۱۷. ۲. احزاب، آیۀ ۳۰.
2.. زخرف، آیۀ ۴۱. ۴. ر. ک: ح ۳۳.
3.. الرحمن: آیۀ ۳۱. ۶. ر. ک: ح ۳۱.
4.. جن: آیۀ ۱۸. ۸. ر. ک: ح ۳۸.
5.. ر. ک: ح ۳۰. ۱۰. نبأ: آیۀ ۴۰.
6.. ر. ک: ح ۴۰. ۱۲. ر. ک: ح ۲۳.
