205
میراث تفسیری محمّد بن عیسی بن عبید یقطینی

خداوند و در کتاب الهی دانسته است. این روایت به مصداقی نوظهور از آیه اشاره دارد و از نوع «جری و تطبیق» است و در سایر مصادر، از جمله مصادری که در پی می‏آیند، با طرقی متعدّد آمده است۱ و در کنار همدیگر مجموعه‏ای منسجم را تشکیل می‏دهند.

۱۱۶.طریق ۳، عَن یونُسَ، عَنِ الحُسَینِ بن ثُوَیرِ بن أبی فاخِتَةَ، عَن أبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام، قالَ: لا تَعُودُ الإِمامَةُ فی أَخَوَینِ بَعدَ الحَسَنِ وَ الحُسَینِ علیهما السّلام أَبَداً، إِنَّما جَرَت مِن عَلِیِّ بن الحُسَینِ علیه السّلام كَما قالَ اللَّهُ تَبارَكَ وَ تَعالَى (وَأُولُوا ٱلْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَىٰ بِبَعْضٍ فِى كِتَابِ ٱللَّهِ)،‏ فَلا تَكونُ بَعدَ عَلِیِّ بن الحُسَینِ علیه السّلام إِلّا فی الأَعقابِ وَ أَعقابِ الأَعقابِ.۲

گونه‏شناسی و تخریج: سند، صحیح است و بر اساس آنچه گفته شد، روایت از نوع «جری و تطبیق» است.

۱۱۷.طریق ۱۰ و ۱۲ و ۱۴ و ۱۵، عَن یونُسَ بنِ عَبدِ الرَّحمٰنِ، عَنِ الحُسَینِ بن ثُوَیرِ بن أبی فاخِتَةَ، عَن أبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام، قالَ: لا تَكُونُ الإِمامَةُ فی أَخَوَینِ بَعدَ الحَسَنِ وَ الحُسَینِ علیهما السّلام أَبَداً، إِنَّها جَرَت‏ مِن عَلِیِّ بن الحُسَینِ علیه السّلام كَما قالَ اللَّهُ جَلَّ جَلالُهُ: (وَأُولُوا ٱلْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَىٰ بِبَعْضٍ فِى كِتَابِ ٱللَّهِ)،‏ وَ لا تَكُونُ بَعدَ عَلِیِّ بن الحُسَینِ إِلّا فی الأَعقابِ وَ أَعقابِ الأَعقابِ.۳

گونه‏شناسی و تخریج: بر اساس آنچه گفته شد، روایت از نوع «جری و تطبیق» است.

۱۱۸.طریق۱۴، عَن حمّادِ بنِ عِیسى، عَن عَبدِ الأَعلَى بنِ أَعیَنَ، قالَ: سَمِعتُ أَبا عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام، یَقولُ: إِنَّ اللّٰهَ عز و جل خَصَّ عَلِیاً علیه السّلام بِوَصِیَّةِ رَسولِ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله وَ ما نَصَبَهُ لَهُ،‏ فَأَقَرَّ الحَسَنُ

1.. ر. ک: الکافی: ج۱ ص۲۸۵ (علی بن إبراهیم، عن محمّد بن عیسى، عن یونس، عن الحسین بن ثویر بن أبی فاختة، عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام، قال‏...)، کمال الدین: ج۲ ص۴۱۴ (حدّثنا أبی و محمّد بن الحسن رضی الله عنه، قالا: حدّثنا سعد بن عبد اللَّه و عبد اللَّه بن جعفر الحمیریّ جمیعاً، عن محمّد بن عیسى بن عبید، عن یونس بن عبد الرّحمن، عن الحسین بن ثویر بن أبی فاختة، عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام، قال‏...)، الغیبة، طوسی: ص۱۹۶ (و روى سعد بن عبد اللَّه، عن محمّد بن عیسى بن عبید، عن یونس بن عبد الرّحمن، عن الحسین بن ثویر بن أبی فاختة، عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام، قال‏...) (این نقل، تفاوت‏هایی دارد).

2.. الكافی: ج۱ ص۲۸۵ - ۲۸۶.

3.. كمال الدین و تمام النعمة: ج۲ ص۴۱۴.


میراث تفسیری محمّد بن عیسی بن عبید یقطینی
204

قَولِ اللّٰهِ عز و جل (فِطْرَتَ ٱللَّهِ ٱلَّتِى فَطَرَ ٱلنَّاسَ عَلَيْهَا) ما تِلكَ الفِطرَةُ؟ قالَ: هِیَ الإِسلامُ فَطَرَهُمُ اللَّهُ حینَ أَخَذَ مِیثاقَهُم عَلى التَّوحیدِ، قالَ:‏ (أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ)‏ وَ فیهِ المُؤمِنُ وَ الكافِرُ.۱

گونه‏شناسی و تخریج: بنا بر روایت، در عالم میثاق، آدمیان را بر فطرت الهی - که اسلام و توحید است -، آفریده‏اند. روایت از نوع «تفسیری - تبیینی» است. این حدیث در مصادر دیگر نیز آمده است.۲

سوره احزاب

تعیین مصداق امام، امری تعیین شده در کتاب الهی (احزاب: آیه ۶)

۱۱۵.طریق ۱۳، عَن یونُسَ بن عَبدِ الرَّحمٰنِ، عَنِ الحُسَینِ بن ثُوَیرِ بن أبی فاخِتَةَ، عَن أبی عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام، قالَ: لا تَعودُ الإِمامَةُ فی أَخَوَینِ بَعدَ الحَسَنِ وَ الحُسَینِ علیهما السّلام أَبَداً، إِنَّها جَرَت مِن عَلِیِّ بن الحُسَینِ علیه السّلام كَما قالَ عز و جل‏: (وَأُولُوا ٱلْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَىٰ بِبَعْضٍ فِى كِتَابِ ٱللَّهِ مِنَ ٱلْمُؤْمِنِينَ وَ ٱلْمُهَاجِرِينَ)‏، فَلا تَكُونُ بَعدَ عَلِیِّ بن الحُسَینِ علیه السّلام إِلّا فی الأَعقابِ وَ أَعقابِ الأَعقابِ‏.۳

گونه‏شناسی و تخریج: روایت، «اُولی الأرحام» را بر خویشان و نزدیکان پیامبر صلی الله علیه و آله تطبیق داده و اولی بودن برخی بر برخی دیگر را به وجود منصب و مقام امامت در آنان تفسیر کرده و بر این اساس، تعیین امام را و این که امامت از آنِ چه کس خواهد بود، امری نهفته نزد

1.. الكافی: ج‏۲ ؛ ص۲۷۸.

2.. التوحید: ج۱ ص۳۲۹ (حدّثنا محمّد بن موسى بن المتوكّل رحمه الله، قال: حدّثنا علیّ بن إبراهیم، قال: حدّثنا محمّد بن عیسى بن عبید، عن یونس بن عبد الرّحمن، عن عبد اللَّه بن سنان، عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام، قال‏...)، مختصر بصائر الدرجات: ج۱ ص۳۹۵ (و بالإسناد، عن محمّد بن یعقوب، عن علیّ بن إبراهیم، عن محمّد بن عیسى، عن یونس، عن عبد اللَّه بن سنان، عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام، قال‏...)، همان: ج۱ ص۳۹۸ (و بالإسناد عن محمّد بن علیّ بن بابویه رحمه الله، قال: حدّثنا محمّد بن موسى بن المتوكّل، قال: حدّثنا علیّ بن إِبراهِیم، قال: حدّثنا محمّد بن عیسى بن عبید، عن یونس بن عبد الرّحمن، عن عبد اللَّه بن سنان، عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام، قال‏...).

3.. الغیبة، طوسی: ص۲۲۶.

  • نام منبع :
    میراث تفسیری محمّد بن عیسی بن عبید یقطینی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1467
صفحه از 291
پرینت  ارسال به