وَ امّا قَولُ اللّٰهِ عز و جل‏: (وَ لَا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهَادَةً أَبَدًا وَ أُولٰئِكَ هُمُ ٱلْفَاسِقُونَ * إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُوا) قالَ: قُلتُ: كَیفَ تُعرَفُ تَوبَتُهُ؟ قالَ: یُكذِبُ نَفسَهُ عَلى رُؤوسِ النّاسِ حَتَّى یُضرَبَ وَ یَستَغفِرَ رَبَّهُ، وَ إِذا فَعَلَ ذٰلِكَ فَقَد ظَهَرَت تَوبَتُهُ.^۱

گونه‏شناسی و تخریج: روایت از نوع «تفسیری - تبیینی» است. این حدیث را در تهذیب الأحکام و کتاب من لا یحضره الفقیه می‏توان دید.^۲

سبب نزول آیه (نور: آیه ۱۱)

۱۰۷.طریق ۳۲، عَن الحَسَنِ بن عَلِیِّ بن فضّال، قالَ: حدّثنا عَبدُ اللّٰهِ [مُحَمَّد] بن بُكَیرٍ، عَن زُرارَةَ، قالَ: سَمِعتُ أَبا جَعفَرٍ علیه السّلام یَقُولُ‏: لَمّا ماتَ إِبراهِیمُ بنُ رَسولِ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله حَزِنَ عَلَیهِ حُزناً شَدیداً، فَقالَت عائِشَةُ: ما الَّذی یَحزُنُكَ عَلَیهِ؟ فَما هُوَ إِلّا ابنَ جَرِیحٍ! فَبَعَثَ رَسولُ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله عَلِیاً وَ أَمَرَهُ بِقَتلِهِ. فَذَهَبَ عَلِیٌّ علیه السّلام إِلَیهِ وَ مَعَهُ السَّیفُ، وَ كانَ جَریحٌ القِبطِیُّ فی حائِطٍ، وَ ضَرَبَ عَلِیٌّ علیه السّلام بابَ البُستانِ فَأَقبَلَ إِلَیهِ جَریحٌ لِیَفتَحَ لَهُ البابَ، فَلَمّا رَأَى عَلِیاً علیه السّلام عَرَفَ فی وَجهِهِ الغَضَبَ، فَأَدبَرَ راجِعاً وَ لَم یَفتَحِ البابَ، فَوَثَبَ عَلِیٌّ علیه السّلام عَلى الحائِطِ وَ نَزَلَ إِلى البُستانِ وَ اتَّبَعَهُ، وَ وَلّى جَریحٌ مُدبِراً، فَلَمّا خَشِیَ أَن یُرهِقَهُ صَعِدَ فی نَخلَةٍ وَ صَعِدَ عَلِیٌّ علیه السّلام فی أَثَرِهِ، فَلَمّا دَنا مِنهُ رَمى بِنَفسِهِ مِن فَوقِ النَّخلَةِ فَبَدَت عَورَتُهُ، فَإِذا لَیسَ لَهُ ما لِلرِّجالِ وَ لا ما لِلنِّساءِ! فانصَرَفَ عَلِیٌّ علیه السّلام إِلى النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فَقالَ‏: یا رَسُولَ اللّٰهِ، إِذا بَعَثتَنِی فی الأَمرِ أَكُونُ فیهِ كالمِسمارِ المُحمَى فی الوتر [الوَبَرِ] أَم أَثَّبَّتُ؟ قالَ: فَقالَ، لا، بَلِ اثَّبَّت فَقالَ: وَ الَّذی بَعَثَكَ بِالحَقِّ! ما لَهُ ما لِلرِّجالِ وَ لا ما لِلنِّساءِ، فَقالَ رَسولُ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله: الحَمدُ لِلهِ الَّذی یَصرِفُ عَنّا السّوءَ أَهلَ البَیتِ‏.^۳

سوره نور

آیه رجم

۱۰۵.طریق ۳، عَن یونُسَ عَن عَبدِ اللّٰهِ بن سِنانٍ، قالَ: قالَ أبو عَبدِ اللَّهِ علیه السّلام‏ الرَّجمُ فی القُرآنِ قَولُ اللّٰهِ عز و جل: إِذا زَنَى الشَّیخُ وَ الشَّیخَةُ فارجُموهُما البَتَّةَ؛ فَإِنَّهُما قَضَیا الشَّهوَةَ.^۱

گونه‏شناسی و تخریج: فارغ از صحّت و سقم حدیث، این را می‏توان در زمره روایات «آیه شناخت» آورد که نصّ آیه‏ای - هر چند خیالی - را باز می‏نماید.^۲ مشابه این روایت در سایر منابع نیز نقل شده است؛^۳ امّا نمی‏توان اعتبار آن را پذیرفت. اهل سنّت، آیاتی از این دست را در شمار آیاتی می‏آورند که قرائتشان نسخ گردیده ولی حکمشان کماکان بر جای است (منسوخ التلاوة دون الحکم).^۴ لازمه ادّعاهایی از این دست، وجود نقصان در بنیاد استوار قرآن است و از همین روست که عالمان شیعه آن را بر نتابیده و بر آن تاخته‏اند.^۵ محتمل است که روایاتی از این دست، از میراث روایی اهل سنّت وارد احادیث امامیّه شده اند و جامه‏ای شیعی بر تن کرده باشند.^۶

چگونگی توبه کسی که بر همسر خود افترا زده است (نور: آیه ۴)

۱۰۶.طریق ۳، عَن یونُسَ، عَن زُرعَةَ، عَن سَماعَةَ، قالَ: سَأَلتُهُ عَن شُهودِ الزّورِ، قالَ: فَقالَ: یُجلَدونَ حَدّاً لَیسَ لَهُ وَقتٌ، وَ ذٰلِكَ إِلى الإِمامِ، وَ یُطافُ بِهِم حَتّى یَعرِفَهُمُ النّاسُ.