نوع «تأویلی» است. روایتی با مضمون و عبارات مشابه، مؤیّد این حدیث است.^۱

سوره حشر

پرهیز از ظلم به آل محمّد بر مبنای آیه (حشر: آیه ۷)

۳۴. طریق ۱، عَن مُحَمَّدِ بن أبی عُمَیرٍ، عَن عُمَرَ بن أُذَینَةَ، عَن أَبانِ بن أبی عَیاشٍ، عَن سُلَیمِ بن قَیسٍ الهِلالِیِّ، عَن أَمیرِ المُؤمِنینَ علیه السّلام أَنَّهُ قالَ: قَولُهُ عز و جل‏: (وَ مَا ءَاتَاكُمُ ٱلرَسولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا وَ ٱتَّقُوا ٱللَّهَ) وَ ظُلمَ‏ آلِ مُحَمَّدٍ، فَ (إِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلْعِقَابِ) لِمَن ظَلَمَهُم.^۲

گونه‏شناسی و تخریج: چنین می‏نماید که در روایت، رعایت حقوق آل محمّد علیهم السّلام از مواردی دانسته شده است که باید پذیرفت و ظلم به ایشان از مواردی است که باید از آن دست کشید. بر این اساس، تقوای الهی، به ظلم به ایشان مقیّد گشته و شدّت عقاب الهی در باره کسانی دانسته شده که به آنان ظلم کنند. روایت از نوع «تفسیری - تبیینی» است. این روایت در کتاب سلیم بن قیس الهلالی^۳ نقل شده است و در ضمنِ روایتی مفصّل‏تر در الکافی^۴ نیز دیده می‏شود.

سوره قلم

تطبیق آیه بر رخدادهای غدیر (قلم: آیه ۵۱ ـ ۵۲)

۳۵.طریق ۱، عَن یونُس بن عَبدِ الرَّحمٰنِ، عَن عَبدِ اللّٰهِ بن سِنانٍ، عَنِ الحُسَینِ الجَمّالِ،‏

سوره واقعه

نزدیکان و شیعیان امام علیه السّلام مصداق مقرّبان، اصحاب یمین و منکران او، تکذیب کنندگان گمراه (واقعه: آیه ۸۸، ۹۰، ۹۲)

۳۲. طریق ۱، عَن یونُس، عَن مُحَمَّدِ بن فُضَیلٍ، عَن^۱ مُحَمَّدِ بن حُمرانَ، قالَ: قُلتُ لِأبی جَعفَرٍ علیه السّلام: فَقَولُهُ عز و جل‏: (فَأَمَّا إِن كَانَ مِنَ ٱلْمُقَرَّبِينَ)؟ قالَ: ذٰاكَ مَن كانَ مَنزِلُهُ‏ عِندَ الإِمامِ. قُلتُ:‏ (وَ أَمَّا إِن كَانَ مِنْ أَصْحَابِ ٱلْيَمِينِ)؟ قالَ: ذاكَ مَن وَصَفَ بِهٰذا الأَمرِ. قُلتُ:‏ (وَ أَمَّا إِن كَانَ مِنَ ٱلْمُكَذِّبِينَ ٱلضَّالِّينَ)‏ قالَ: الجاحِدینَ لِلإِمامِ.^۲

گونه‏شناسی و تخریج: روایت از مصداق‏های نوپدید مقرّبان، اصحاب یمین و مکذّبین ضالّین (شیعیان و منکران امام) پرده برداشته و از نوع «جری و تطبیق» است.

سوره حدید

پیامبر صلی الله علیه و آله و امام علی علیه السّلام مصداق آیه (حدید: آیه ۱۳)

۳۳. طریق ۲، حَدَّثَنا أبو مُحَمَّدٍ الأَنصارِیُّ - وَ كانَ خَیراً -، عَن شَرِیكٍ، عَن الأَعمَشِ، عَن عَطاءٍ، عَنِ ابنِ عبّاسٍ، قالَ: سَأَلتُ رَسولَ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله عَن قَولِ اللّٰهِ عز و جل‏: (فَضُرِبَ بَيْنَهُم بِسُورٍ لَّهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فيهِ ٱلرَّحْمَةُ وَ ظَاهِرُهُ مِن قِبَلِهِ ٱلْعَذَابُ)، فَقالَ رَسولُ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله: أَنا السّورُ وَ عَلِیٌّ البابُ‏.^۳

گونه‏شناسی و تخریج: در آیه به اجمال آمده که میان منافقان و مؤمنان، دیواری بر پا می‏شود که بر مؤمنان احاطه دارد و درونش رحمت و بیرونش عذاب است. آیه، دیوار را به پیامبر صلی الله علیه و آله و باب درونش را علی علیه السّلام معرّفی کرده است. شاید مراد، آن است که هر کس از درِ اطاعت علی علیه السّلام وارد شود، در رحمت است،^۴ یا شاید مراد به تصویر کشیدن تجلّی دیوار شهر علم (پیامبر صلی الله علیه و آله) و باب آن (امام علی علیه السّلام) در آخرت چنین باشد.^۵ روایت از